چرا در بعضی موارد در سجده اسم ائمه برده می شود؟ آیا این سجده برای ائمه محسوب نمی شود؟

در بیان مشروعیت این عمل داستان حضرت یوسف به خوبی گویاست.

حضرت یوسف (ع) در رویای خویش می بیند که:

«إِذْ قالَ یُوسُفُ لِأَبیهِ یا أَبَتِ إِنِّی رَأَیْتُ أَحَدَ عَشَرَ كَوْكَباً وَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ رَأَیْتُهُمْ لی‏ ساجِدینَ[یوسف/۴] (به خاطر بیاور) هنگامى را كه یوسف به پدرش گفت: «پدرم! من در خواب دیدم كه یازده ستاره، و خورشید و ماه در برابرم سجده مى ‏كنند!»

و بعد از سالهای رویای او این گونه تعبیر می شود که:

«وَ رَفَعَ أَبَوَیْهِ عَلَى الْعَرْشِ وَ خَرُّوا لَهُ سُجَّداً وَ قالَ یا أَبَتِ هذا تَأْویلُ رُءْیایَ مِنْ قَبْلُ قَدْ جَعَلَها رَبِّی حَقًّا[یوسف/۱۰۰] و پدر و مادر خود را بر تخت نشاند و همگى بخاطر او به سجده افتادند و گفت: پدر! این تعبیر خوابى است كه قبلًا دیدم پروردگارم آن را حقّ قرار داد!»

چنین سجده ای برای پرستش شخصی که به سمت او سجده می شود، نیست. همان گونه که سجده به سمت کعبه، برای پرستش کعبه نیست. بلکه این سجده به سمت یک نشانه الهی و برای عبادت خدای متعال است.

در تفسیر نمونه در این باره می نویسد: سجده به معنى پرستش و عبادت مخصوص خدا است، و براى هیچكس در هیچ مذهبى پرستش جایز نیست، و توحید عبادت كه بخش مهمى از مساله توحید است كه همه پیامبران به آن دعوت نمودند، مفهومش همین است. بنا بر این، نه یوسف كه پیامبر خدا بود، اجازه مى‏ داد كه براى او سجده و عبادت كنند و نه پیامبر بزرگى همچون یعقوب اقدام به چنین كارى مى‏ كرد، و نه قرآن به عنوان یك عمل شایسته یا حد اقل مجاز از آن یاد مى‏ نمود.[۱]

علامه طباطبایی نیز در توضیح سجده در مقابل یوسف  می فرمایند: این سجده براى عبادت یوسف نبوده، بدلیل اینكه در میان سجده كنندگان در داستان یوسف شخصى بوده كه در توحید، مخلَص بوده، و چیزى را شریك خدا نمى ‏گرفته، و او یعقوب (ع) است، دلیل دیگر اینكه اگر این سجده، سجده عبادت یوسف نبوده، " مسجود له" كه یوسف است و به نص قرآن همان كسى است كه به رفیق زندانیش گفت:" ما را نمى ‏رسد كه چیزى را شریك خدا بگیریم" قطعا ایشان را از این عمل نهى مى‏كرد، و نمى ‏گذاشت چنین كارى بكنند، ولى مى ‏بینیم نهى نكرده، پس مى‏ فهمیم سجده، عبادت او نبوده.

و قطعا جز این منظورى نداشته ‏اند كه یوسف را آیتى از آیات خدا دانسته و او را قبله در سجده و عبادت خود گرفتند، هم چنان كه ما خدا را عبادت مى‏ كنیم و كعبه را قبله خود مى‏ گیریم و نماز و عبادت را بدان سو مى ‏گذاریم، پس با كعبه، خدا عبادت مى ‏شود نه كعبه و معلوم است كه آیت خدا از آن نظر كه آیه و نشانه است خودش اصلا نفسیت و استقلالى ندارد، پس اگر سجده شود جز صاحب نشانه یعنى خدا عبادت نشده، و كلام در این باره در چند جاى این كتاب گذشت.[۲]

[۱]. تفسیر نمونه، ج‏۱۰، ص: ۸۲.
[۲]. ترجمه المیزان، ج‏۱۱، ص: ۳۳۸.