کلام و عقاید

شکی نیست که مکر الهی همان مکر صحیح و ممدوح است یعنی نقشه های شیطانی ستمکاران را باطل می فرماید، زیان های مکر آنها را به خودشان بر می گرداند، دین و طرفداران آن را بر دشمنان غالب می فرماید. دیگر آنکه مکر الهی، مکر جزائی و ثانوی اسث و عین عدل است، یعنی در برابر مکر گنهکاران و ستم پیشه گان به آنها مکر می فرماید.

اصل نیاز انسان به دین، به دلیل جهالت های گسترده انسان است. جهالت هایی که گذشت زمان و پیشرفت علوم تاثیری در رفع آن ندارد. چون دایره این جهل ها، در اصل به عوالم دیگر باز می گردد که انسان در این دنیا هر چقدر پیشرفت کند، دسترسی به آن عوالم ندارد. و تنها از کانال وحی می تواند به اطلاعاتی از آن عوالم دست بیابد. و رابطه جدی و تعیین کننده انسان با آن عوالم، ضرورت وجود دین برای انسان را به تصویر می کشد.

کسانی که به حسب واقع ضعیف و عاجزند از مردان ، زنان و کودکان که استطاعت و توانایی برچاره سازی ندارند و راهی که از محل کفر فرار و به محل ایمان قرار گیرند، نمی شناسند پس آن گروه بیچارگان، امید است که خدای تعالی عفو فرماید از ایشان و خداوند عفو کننده و آمرزنده گناهان است.

قدر و تقدیر نسبت به انسان این طور است که خداوند مقرر و اندازه‏ گیری کرده که بشر افعال و کارهای خود را از روی اختیار انجام دهد، نه این که تقدیر، او را به انجام یک طرف مجبور سازد. پس تقدیر به معانی مجبور ساختن نیست. انسان به هر سو که رو آورد، قضا و قدر او است که با دست خود آن را انتخاب می‌‏کند.

ایشان نفرمودند مجتهد یا مدبر نیستند و عمده سخن ایشان نیز آن بود که از ابتدا عده ای ساز مخالفت را کوک کرده بود و با این وضعیت اداره کشور ناممکن می شد. و در کنار همه این ها باید متوجه تواضع ایشان نیز بود.