تفسیر و علوم قرآن

شهر سوال ـ وجود بسیاری از اصول كلی فلسفه الهی و اشاره به چندین برهان فلسفی، از جمله برهانهای امكان، حدوث، نظم، فطرت، تمانع و حكمت، از جمله وجوه اعجاز و شگفتی های فلسفی قرآن است، كه اگر هم اكنون نیز تمام مردم و اندیشمندان جمع شوند، محال است بتوانند كتابی جامع مثل قرآن ـ حتی سوره ای مثل یك سوره قرآن ـ بیاورند.

شهر سوال ـ امام باقر (ع) می فرمایند: «اگر بنا بود آیه‏اى كه در باره مردمى نازل شده با مردان آن مردم از بین برود، چیزى از قرآن باقى نمى‏ ماند، و لیكن قرآن طورى است كه اولش(یعنى عصر نزولش) و آخرش(یعنى اعصار بعدش) تا زمانى كه آسمان و زمین برجاست را یك جور شامل مى ‏شود، و براى هر قومى آیه‏ اى است كه تلاوتش مى‏ كنند، حال یا آیه از خیر آنان خبر مى‏ دهد و یا از شرشان»

شهر سوال ـ قرآن در زمان حیات پیامبر اعظم(ص) گردآوری شد و سوره ها و آیه هایش به دستور او مرتب شد. دلیل بر این سخن، افزون بر شواهد تاریخی بسیار، سخن خود پیامبر خدا(ص) است که سوره حمد را به نام «فاتحه الکتاب» نامید و فرمود: نمازی جز با فاتحه الکتاب صحیح نیست.

شهر سوال ـ این ضرورت برای کسی که متوجه پوشیده بودن امراض روحی است و به ضرورت سلامت روحی پی برده، واضح تر است. و الا بعضی متوجه مرض های روحی نیستند تا آنجا که این مرض ها مانند سرطان پیشرفت کند و زمانی متوجه آن شوند که کار از کار گذشته است. و همچنین عده ای تنها زندگی زودگذر و فانی دنیا را می طلبند و برای آنها جنبه متعالیشان اصلا اهمیتی ندارد و خود را در همین هفتاد سال محبوس کرده اند و مرگ را پایان کار می دانند، بنابراین آن ها نیز احساس نیاز به قرآن نمی کنند.

شهر سوال ـ فهمیدن بخش عمده‌ای از معارف بلند این كتاب عظیم كه در سطحی فراتر از فهم توده مردم است، و برای بسیاری از افراد، بدون تفسیر میسّر نیست. بنابراین انسان یا باید خود مقدمات لازم برای توانایی بر تفسیر را طی كند و دانش و شرایط لازم برای تفسیر را كسب نماید و به تفسیر آیات بپردازد، و یا از تفاسیر معتبر مفسّران مورد اعتماد بهره گیرد.

شهر سوال ـ «در اینكه قرآن كریم براى اثبات معجزه بودنش بشر را تحدى كرده هیچ حرفى و مخالفى نیست، و این تحدى، هم در آیات مكى آمده، و هم آیات مدنى، كه همه آنها دلالت دارد بر اینكه قرآن آیتى است معجزه، و خارق، ... تحدى ‏هایى كه در قرآن واقع شده، استدلالى را میمانند كه بر معجزه بودن قرآن و نازل بودن آن از طرف خدا شده‏ اند، و آیات مشتمله بر این تحدی ها از نظر عموم و خصوص مختلفند، بعضى ‏ها در باره یك سوره تحدى كرده ‏اند، نظیر آیه سوره بقره، و بعضى بر ده سوره، و بعضى بر عموم قرآن و بعضى بر خصوص بلاغت آن، و بعضى بر همه جهات آن.»[۱]