شهر سوال ـ
تفسیر و علوم قرآن
نماز یا کمک به دیگران
در مقام نظریه پردازی نمی‌توان گفت؛ اگر فردی تمام اعمالش نیک باشد و تنها نماز نخواند مستحق دوزخ است یا این که ممنوع الورود به بهشت است زیرا به خاطر خیرات و نیکوکاری خودش و ضریب تأثیر و ماندگاری که کارهای نیکش دارد یا با اعمال خیر بازماندگان یا شفاعت می‌تواند نجات پیدا کند. ولی از این نکته نباید غافل شد که ترک نماز راه را برای شیطان باز می‌کند که کم کم انسان را به گناهان بزرگ‌تر دعوت کند و تضمینی نیست کسی که ترک نماز می‌کند، نیکوکار بماند. ترک عمدی نماز ممکن است کم کم انسان را به گناهان بزرگ‌تر می‌کشاند.
معارف قرانی برای سنین مختلف
پرسش:
براي آشنايي بيشتر با معارف قرآن کريم، در دوره‌های مختلف سنی و سطوح مختلف علمی، چه تفاسیری مطالعه کنیم؟
براي آشنايي بيشتر با معارف قرآن کريم، در دوره‌های مختلف سنی و سطوح مختلف علمی، چه تفاسیری مطالعه کنیم؟
پاسخ:
چرا ماه رمضان مبارک است
ماه مبارک رمضان به دلیل خصوصیات منحصر به فردی که به لحاظ تقویت ایمان و تقوای مومنین دارد و زمینه‌های تقوا و پرهیزگاری در آن نسبت به دیگر ایام بیشتر است به عنوان ماه مبارک خوانده شده است چرا که در این ایام بندگان خدا به خاطر رفتار پرهیزگارانه خود مشمول عنایات و برکات الهی می‌شوند.
تناقض درمنع توهین
۱. در قرآن کریم دشنام نهی شده است نه توهین به معنای خوار شمردن.
۲. توهین به دو صورت است: توهین مستحق (مثبت) و توهین غیر مستحق (منفی).
۳. توهین غیر مستحق (منفی) همان توهین به معنای اصطلاح حقوقی است که جرم تلقی می‌شود.
۴. توهین مستحق نمونه‌های فراوانی در آیات و روایات دارد.
۵. زنیم به معنای زناکار نیست، بلکه به معنای کسی است که اصالت و استقلال ندارد و وابسته به غیر است.
۶. در قرآن کریم، فحاشی، دشنام و توهین غیر مستحق و منفی، وجود ندارد؛ لذا اگر کسی چنین انتسابی به قرآن کریم بدهد، بی‌اساس و نادرست است.
زدن زن در قران
در آیه ۳۴ سوره نساء، ابتدا زنان مسئولیت‌پذیر مورد تمجید واقع‌شده‌اند، سپس برای زنان مسئولیت گریز یک برنامه اصلاحی چندمرحله‌ای مطرح‌شده است که «تنبیهِ تأدیبی» در مرحله پایانی نسخه درمانی زنان ناشزه قرار دارد و این بدان معناست که مسئله تنبیه بدنی در مورد افرادی مجاز شمرده است که هیچ‌یک از مراحل نسخه درمانی درباره آنان مفید واقع نشود و مسلم است که اگر یکی از این مراحل مؤثر واقع شود و زن به انجام وظیفه خود اقدام کند مرد حق ندارد بهانه‌گیری کرده، درصدد آزار زن برآید.
توسل در قرآن
خداوند در سورۀ مائده می‌فرماید: « یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُواْ اتَّقُواْ اللّهَ وَابْتَغُواْ إِلَیهِ الْوَسِیلَةَ وَجَاهِدُواْ فِی سَبِیلِهِ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ»(۱)" ای كسانی كه ایمان آورده‌اید از (مخالفت فرمان) خدا بپرهیزید و وسیله‌ای برای تقرب به او بجوئید و در راه او جهاد كنید، باشد كه رستگار شوید."
قدرت شیطان
داستان نافرمانی ابلیس در بسیاری از آیات قرآن بیان‌شده است. ابلیس که خودش را از سنخ آتش و برتر از انسانِ خاکی می‌دانست، در برابر خواست خدا مبنی بر ستایش انسان، تکبر ورزید و خدا را نافرمانی کرد. او که برتری انسان را تحمل نداشت، از خداوند تا روز رستاخیز فرصت خواست تا انسان‌ها را وسوسه نماید و آن‌ها را نیز جهنمی نماید.(۱) ازاین‌رو، این سؤال پیش می‌آید که چطور او یک‌نفره به دنبال فریب میلیاردها انسان است.
ماجرای سوره تحریم
ماریه قبطیه به‌عنوان کنیز به پیامبر اهدا شد ولی پیامبر با ایشان ازدواج کرد و از همسران پیامبر است. در مورد آیات ابتدایی سوره تحریم اختلاف‌نظر در شأن نزول وجود دارد. برخی روایات این آیات را مربوط به خوردن عسلی خاص در منزل یکی از همسران دانسته که به خاطر بویش پیامبر بر خود تحریم کرد و برخی روایات بحث همراهی یا نزدیکی با ماریه قبطیه در منزل یکی از همسران را مطرح کرده که با بررسی‌ها معلوم می‌شود که روایت از منابع اهل سنت است و در بیشتر منابع اهل سنت روایاتی که به‌عنوان شأن نزول این آیات شریفه نقل‌شده‌اند، بدون سلسله سند از ابن عباس و عمر نقل می‌کنند، اما برخی از منابع اهل سنت دارای سلسله سند می‌باشند و برخی از افرادی که در سلسله سند هستند تضعیف شدند. به‌علاوه در ادامه روایت، رازی که پیامبر(ص) با برخی زنانش در میان گذاشته مسئله خلافت ابوبکر و عمر است معلوم می‌شود این‌گونه شأن نزول‌ها ساخته و پرداخته افرادی است که می‌خواهند دلیل موجهی برای حقانیت خلافت ابوبکر و عمر بتراشند. در ضمن پیامبری که به‌عنوان الگو و اسوه اخلاق در قرآن معرفی‌شده است رعایت نکردن نوبت همسران و بعد مرعوب شدن و حیا کردن و تحریم یک همسر برای خودش، با عصمت و عظمت و اخلاق و شأن پیامبر ناسازگار است و وقتی روایتی وجود دارد که این تبعات و مشکلات را ندارد یعنی همان روایت خوردن عسل، بهتر است این روایت را به‌عنوان شأن نزول معتبر بدانیم و از آن روایات که ایجاد شبهه می‌کند صرف‌نظر کنیم.
سرنوشت پیروان سایر ادیان
در نظرگاه قرآنی، همه ادیان الهی در یک راستا و یک جهت قرار داشته(۱) و هرکدام به‌نوعی کامل‌کننده و تمام‌کننده دین قبل بوده و درنهایت، این جریان الهی به اسلام ختم شده است که مصون از تحریف است. ازاین‌رو قرآن کریم، دین حق را تنها، اسلام، دانسته و این‌گونه می‌فرماید که «هر که جز اسلام، دینی [دیگر] جوید، هرگز از وی پذیرفته نشود و وی در آخرت از زیانکاران است».(۲)
تفسیرهای متفاوت قرآن بین مفسران عرب زبان وفارسی زبان
قطعا در بین تفاسیر، آن تفسیری که جامع باشد (یعنی به غیر از تفسیر برأی، از سایر روش های تفسیری که در ابتدا عرض کردم استفاده کرده باشد) تفسیر کامل تری است.
ارتباط ارتداد و آیه«لا اکراه فی الدین»
در آیه «لا إِکْراه»، اجبار و اکراه تکوینی نفی شده(۱۲) اما این بدین معنا نیست که از جهت تشریعی نیز کسی را مکلّف به دینداری و مسلمان شدن نکند.
چگونگی ارتباط ارتداد و آیه«لا اکراه فی الدین»
