شهر سوال ـ از حضرت صادق (ع) سؤال شد كه چرا زانى كافر نیست ولى كسى كه نماز نمى گذارد كافر مى باشد، امام (ع) فرمود: چون زناكار براى شهوت این كار را مى كند ولى آن كس كه نماز را ترك مى كند براى این است كه به آن اهمیت نمى دهد. زناكار براى لذت دنبال زنى را مى گیرد و از او كامجوئى مى كند، ولى آن كس كه نماز را ترك كرده و آن را انجام نمى دهد قصدش لذت نیست بلكه فقط نظرش بى اهمیت شمردن آن مى باشد و هر گاه كسى نظرش استخفاف باشد كافر مى گردد.[۲]
اخلاق و عرفان
در مقابل افرادی که غیبت می کنند، چه کنیم؟
شهر سوال ـ غیبت عبارت است از ذکر عیب و ایراد حقیقی افرادی که به منزله عضوی از اعضای خانواده ما هستند و ما باید با درک صحیح از رابطه خود با آنها، نسبت به آبروی آنها، احساس مسئولیت کنیم. به همین خاطر حتی مطالبی که صحیح هستند نیز نباید مطرح شود. (اگر مطالبی که مطرح می شوند، غیر واقعی باشد، تهمت نامیده می شود)
از کجا بدانیم خداوند، گناهان ما را بخشیده است؟
شهر سوال ـ خدای متعال راه اصلاح را به سوی انسان بازگذاشته، تا اگر به مسیر نابودی خویش رفته، بتواند آن را اصلاح کند و سعادت ابدی خویش را نجات دهد.
خودشناسی در دین چه جایگاهی دارد؟
شهر سوال ـ ادیان آسمانی، پیشوایان دینی و علمای اخلاق، تأكید زیادی به خودشناسی و لزوم پرداختن به خویش دارند، که اصرار و توصیه آن ها ارشاد به یك حقیقت فطری و عقلی است. مرحوم آمدی در كتاب شریف غررالحكم و دررالكلم، در این زمینه،نزدیک به سی روایت را با مضامین گوناگون از مولای متّقیان علی(ع)، جمع آوری نموده است. معروف ترین روایت در این زمینه، از پیامبر گرامی(ص) می باشد كه خودشناسی را راه خداشناسی معرّفی فرمودند: «من عرف نفسه فقد عرف ربّه؛ هر كس نفس خویش را شناخت، خدای خویش را شناخت».[۱]
برای تهذیب نفس چه باید بکنیم؟
شهر سوال ـ همان گونه كه در پرورش اندام، از نرمش و فعالیتهای ساده و اندك آغاز میشود و به تدریج به ورزشهای سنگینتر وارد میشوند، در تربیت روح نیز باید از اندك شروع كرد و به تدریج به مراحل بالاتر رسید.
چگونه به نماز اول وقت مقید شویم؟
شهر سوال ـ پی جویی برای جواب این سوال، خود قدم شروع مناسبی است. چرا که نشان دهنده تمایل برای انجام این کار، و درک مقداری از نیکی آن است. هر چند که درک کاملی از فضیلت این عمل نیست. چرا که در صورت فهم کامل از جایگاه نماز اول وقت، انسان بدون هیچ گونه تردیدی با عزم راسخ به آن مبادت می کند و هیچ مشکلی را بر سر راه خود نمی پذیرد.
شرایط توبه چیست؟
شهر سوال ـ غالباً انسان ها گرفتار لغزش هایی می شوند و اگر در توبه بسته بود، رستگاری برای كسی میسر نمی شد، از این رو خدای حكیم و رحیم توبه را دوای دردهای معنوی و علاج امراض قلبی و پاك كننده انواع آلودگی ها قرار داده است، تا انسان پس از گرفتاری به گناه، به بركت توبه پاك شده و اهل نجات گردد. خوش بخت كسی است كه از این باب رحمت قدردانی كرده و از آن استفاده كند.
چرا از خدا بترسیم؟
شهر سوال ـ با این معنا روشن می شود که ترس انسان از خدا مثل ترس انسان از پادشاه مذکور در مثال است. که در واقع ترس از ثمره عمل خود انسان است. از همین رو امیرالمومنین (ع) می فرمایند: هیچ یک از شما ترس نداشته باشد مگر از گناه خویش[۲]
اخلاص چیست و مخلصین چه مراتبی دارند؟
شهر سوال ـ «اخلاص» به معنای خالص كردن، پاك گردانیدن و سالم گشتن از آمیختگی است[۱] و در اصطلاح و فرهنگ اسلامی به دو معنا آمده است؛ یكی به مفهوم پاك كردن نیت از غیر خدا و انجام عمل برای خدا، یعنی غیر خدا را هنگام عمل درنظر نداشتن و خالص ساختن خویشتن از بندگی غیر خدا است. دوم، مراد از آن امر اعتقادی است، یعنی اینكه بنده، خدای خویش را از صفاتی كه شایسته مقام خداوندی نیست، خالص و منزه بداند.
آیا آرزوی مرگ گناه هست؟
شهر سوال ـ گاهی انسان به خاطر ضعف، ناامیدی و ناتوانی و بی‌حوصله شدن طلب مرگ می‌کند و شکیبایی و پایداری را در مقابل سختی‌ها و کشاکش‌های روزگار از دست داده است و از این جهت مرگ را کانون آرامش و رهایی خود می‌بیند، چنین کسی باید خوب دقت کند، که آیا اعمالش به گونه ای بوده است که مرگ برای او کانون آرامش و رهایی باشد؟ یا اینکه فقط تلاش می کند از چاله ای که در آن افتاده، بیرون بیاید، اگر چه خروج از چاله فرو افتادن در چاه باشد!
