تفسیر و علوم قرآن

شهر سوال ـ این ضرورت برای کسی که متوجه پوشیده بودن امراض روحی است و به ضرورت سلامت روحی پی برده، واضح تر است. و الا بعضی متوجه مرض های روحی نیستند تا آنجا که این مرض ها مانند سرطان پیشرفت کند و زمانی متوجه آن شوند که کار از کار گذشته است. و همچنین عده ای تنها زندگی زودگذر و فانی دنیا را می طلبند و برای آنها جنبه متعالیشان اصلا اهمیتی ندارد و خود را در همین هفتاد سال محبوس کرده اند و مرگ را پایان کار می دانند، بنابراین آن ها نیز احساس نیاز به قرآن نمی کنند.

شهر سوال ـ فهمیدن بخش عمده‌ای از معارف بلند این كتاب عظیم كه در سطحی فراتر از فهم توده مردم است، و برای بسیاری از افراد، بدون تفسیر میسّر نیست. بنابراین انسان یا باید خود مقدمات لازم برای توانایی بر تفسیر را طی كند و دانش و شرایط لازم برای تفسیر را كسب نماید و به تفسیر آیات بپردازد، و یا از تفاسیر معتبر مفسّران مورد اعتماد بهره گیرد.

شهر سوال ـ «در اینكه قرآن كریم براى اثبات معجزه بودنش بشر را تحدى كرده هیچ حرفى و مخالفى نیست، و این تحدى، هم در آیات مكى آمده، و هم آیات مدنى، كه همه آنها دلالت دارد بر اینكه قرآن آیتى است معجزه، و خارق، ... تحدى ‏هایى كه در قرآن واقع شده، استدلالى را میمانند كه بر معجزه بودن قرآن و نازل بودن آن از طرف خدا شده‏ اند، و آیات مشتمله بر این تحدی ها از نظر عموم و خصوص مختلفند، بعضى ‏ها در باره یك سوره تحدى كرده ‏اند، نظیر آیه سوره بقره، و بعضى بر ده سوره، و بعضى بر عموم قرآن و بعضى بر خصوص بلاغت آن، و بعضى بر همه جهات آن.»[۱]

شهر سوال ـ پس علت این كه انسان، نمی‏تواند همانند قرآن را بیاورد؛ این است كه قوای دماغی او محدود است و نمی‏تواند به تمام روابط حوادث احاطه پیدا كند و در نتیجه مصون از اشتباه باشد. گذشته از آن كه تكامل تدریجی او، باعث می‏گردد كه معلوماتش هم تكامل تدریجی داشته باشد. از این رو، نمی‏تواند كلامی را بیاورد كه تمام ویژگی‏های قرآن را در خود جمع كند. به بیان دیگر، گرچه انسان خود واضع الفاظ است و به معانی مفردات آنها نیز آشنا است؛ ولی چنان كه گذشت، به علت این كه قدرت بیانی و توان فكری و ذهنی انسان، از قابلیت محدودی برخوردار است، لذا نمی‏تواند سخنی بگوید كه به مرتبه قرآن از حیث فكری و بیانی نائل آید.