شهر سوال ـ معنای رزاق بودن خدای متعال، این نیست که تحت هر شرایطی و برای هر فردی، خوراکش در وقت لازم تهیه می شود و هیچ کس گرسنگی نمی بیند. چنین معنایی با مشاهده وضعیت گرسنگان و ... غلط بودن خود را نشان می دهد.
خداشناسی
آیا خدا عده ای را از هدایت محروم و گمراه می کند؟
شهر سوال ـ البته باید توجه داشت که سخن فوق بدان معنا نیست که خداوند چیزی بعنوان ضلالت به او می دهد، چون ضلالت امری عدمی است. اضلال، یعنی خداوند لطف خود را از او می گیرد و او را به حال خود وا می گذارد. آنگاه این شخص با شهوت و خشم خود تنها می ماند و به هر سو که این دو بکشانند، پیش می رود و به آسانی به گناه روی می آورد.
چرا مسائل خداشناسی آن قدر سخت است که نیاز به راهنما داریم؟
شهر سوال ـ مشکل در این جاست که عقل ما و ندای فطرتمان، در زیر هواهای نفسانی، آداب و رسوم غلط و ... مدفون می شود. در این جاست که خدای تعالی به حال ما ضعیفان لطفی کرده و علیرغم اینکه می توانستیم راه را پیدا کنیم، باز هم کمک دیگری نموده و انبیاء را فرستاده، تا آن ها عقل ما را از دست موانعش نجات دهند و مجددا به ما راه را گوشزد کنند.
مراتب توحید را به طور کامل شرح وبسط دهید؟
شهر سوال ـ پیش از آن كه توحید عملی را شرح دهیم لازم است نكته‌ای را درباره‌ی توحید نظری تذكر دهیم. آیا توحید نظری یعنی نشاختن خدا به یگانگی ذات و یگانگی ذات و صفات و یگانگی در فاعلیّت، ممكن است یا غیر ممكن؟ و به فرض امكان، آیا این شناختن‌ها در سعادت بشر تأثیری دارد یا هیچ ضرورت و لزومی ندارد و در میان مراتب توحید آنچه مفید است توحید عملی است و بس؟
اگر استدلال عقلی، وجود خدا را اثبات می کند، پس چرا همه خدا را قبول ندارند، در حالی که همه عاقل هستند؟
شهر سوال ـ آقاى بیكن تذكر مىدهد كه بدان! بشر در معرض این خطا هست، پس این خطا را نكن. هواهاى نفسانى در فكر و عقیده تأثیر دارد؛ گاهى آنچه كه تو مىگویى، زبان هواى نفست است نه زبان فكر و عقلت، متوجه‌ش باش. متوجه بت بازار باش؛ این چیزى كه مىگویى تلقین اجتماع است نه فكر عقل تو، پس مواظبش باش. آنچه كه مىگویى فكر تو نیست، تحت تأثیر اكابر و اسلاف قرار گرفته اى و مطلب را قبول كرده اى، اگر عظمت آنها را دور بریزى مىبینى یقین ندارى، پس مواظبش باش.
با اینکه خداوند حاکم دادگاه است، چه نیازی به شهادت شاهدان وجود دارد؟
شهر سوال ـ خدای تعالی هیچ نیازی به شهادت شاهدهای دیگر ندارد. و این شهادتها برای تعیین حکم حاکم دادگاه قیامت (یعنی خدای عز و جل) نیست. بلکه شاید این شهادت ها خودش نوعی از عقاب و تنبیه مجرمان یا پاداش نیکوکاران باشد. چون منظور از شهادت در قیامت، همان شهادتی که ما در دادگاهای دنیا داریم نیست. بلکه این شهادت ها، شهادت های تکوینی هستند. یعنی همان گونه که تصویر در آینه به دلیل تکوین و ذات آن نشان داده می شود. در قیامت نیز پرده ها کنار می رود.
خدا كجاست؟
شهر سوال ـ این گونه سوالات بیشتر به این دلیل پیش می آیند که انسان همه چیز را با خود مقایسه می کند و چون خود او نیازمند مکان است، فکر می کند همه چیز باید مکان داشته باشد. باید برای فاصله گرفتن از این گونه عادات ذهنی می توانیم در وجود خودمان بیندیشیم، هنگامی که خواب هستیم و به عالم رویا فرو می رویم، آیا مکانی را اشغال می کنیم؟
چرا خدا ما را دچار مصیبت ها و سختی ها می کند؟
شهر سوال ـ فرض کنید دو نفر در جایی مشغول به فعالیت هستند، رئیس آن مرکز یکی را ده بار به ماموریت می فرستد، و دیگری را دو بار به ماموریت می فرستد. ایا شما با دیدن این تفاوت ، نتیجه می گیرید که بی عدالتی رخ داده است؟ یا اگر حقوق هر کدام متناسب با فعالیتشان باشد، می پذیرید که عدالت به صورت کامل اجرا شده است؟
چرا همه چیز به خالق نیاز دارند اما خود خدا به خالق و علت نیاز ندارد؟
شهر سوال ـ توضیح عقلانی مساله در برهان امکان و وجوب به روشنی پیدا می شود. و در آن برهان به خوبی روشن می شود که ما باید یک علتی داشته باشیم که معلول نباشد. چونکه دور و تسلسل باطل است و وقتی که یک علت، معلول نبود، یعنی وجودش از خود اوست. پس نیازی ندارد که وجودش را از جای دیگری به دست آورده باشد.
به چه دلیل خدا وجود دارد؟
شهر سوال ـ یکی از معروف ترین برهان های عقلی در این باره، برهان امکان و وجوب است که سعی می شود این برهان به صورت بسیار ساده توضیح داده شود و اصطلاحات آن در داخل پرانتز نوشته می شود.
