چرا خدا ما را دچار مصیبت ها و سختی ها می کند؟

فرض کنید دو نفر در جایی مشغول به فعالیت هستند، رئیس آن مرکز یکی را ده بار به ماموریت می فرستد، و دیگری را دو بار به ماموریت می فرستد. ایا شما با دیدن این تفاوت ، نتیجه می گیرید که بی عدالتی رخ داده است؟ یا اگر حقوق هر کدام متناسب با فعالیتشان باشد، می پذیرید که عدالت به صورت کامل اجرا شده است؟

اگر این را مد نظر قرار دهیم و ببینیم که در پی هر کدام از سختی ها ، مزدی در کار است ، تحمل سختی ها برایمان بسیار آسان خواهد شد و چه بسا مشتاق آن نیز باشیم:
امام صادق علیه السّلام فرمود: اگر مؤمن بداند پاداش در برابر مصائب چه اندازه است آرزو مى ‏كند كه با قیچی بدنش قطعه قطعه مى‏ شد.[۱]

البته این تنها دلیل قابل پذیرش بودن مصیبت ها و سختی ها نیست. بلکه می توان وجوه دیگری را نیز بیان کرد. از جمله اینکه سختی ها، در مواری سبب رشد و ترقی انسان است. اگر گرمای سوزان تابستان نباشد ، میوه ها نمی رسند. و انسان در سختی ها، استعدادهای خود را شکوفا می کند:
حضرت صادق علیه السّلام می فرمایند: چه نیكو است حال مؤمن كه خداوند هیچ حكمى در باره او نمیكند مگر آنكه خیر او است، و اگر با مقراض قطعه قطعه شود خیر او است و اگر مالك شرق و غرب عالم شود خیر او است.[۲]

خلاصه اینکه انسان با توجه به نقص زیاد در علمش به درستی نمی تواند خوبی و بدی را برای خود تشخیص دهد و بسیار است مواردی که ما سخت می دانیم و نمی پسندیم، در حالی که خیر ما در آن است:
«وَ عَسى‏ أَنْ تَكْرَهُوا شَیْئاً وَ هُوَ خَیْرٌ لَكُمْ وَ عَسى‏ أَنْ تُحِبُّوا شَیْئاً وَ هُوَ شَرٌّ لَكُمْ وَ اللَّهُ یَعْلَمُ وَ أَنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ؛[بقره/۲۱۶] شاید چیزى را ناخوش بدارید و در آن خیر شما باشد و شاید چیزى را دوست داشته باشید و برایتان ناپسند افتد. خدا مى‏داند و شما نمى ‏دانید.»

مواردی که در بالا گفته شد ، بیشتر برای مومنان است. اما مصیبت ها در بعضی موارد نتیجه اعمال خود انسان است. وقتی در حق یتیمی ظلم صورت می گیرد ، آن وقت عقوبت کردن خدا و رساندن سختی ، عین عدالت خداست. کسی که ربا خواری می کند ، و در حق انسان های دیگر ظلم می کند ، باید درک کند که عقوبت، حق اوست.
«وَ ما أَصابَكُمْ مِنْ مُصیبَةٍ فَبِما كَسَبَتْ أَیْدیكُمْ وَ یَعْفُوا عَنْ كَثیرٍ؛[شوری/۳۰] اگر شما را مصیبتى رسد، به خاطر كارهایى است كه كرده ‏اید. و خدا بسیارى از گناهان را عفو مى ‏كند.»

[۱]. ایمان و كفر-ترجمه الإیمان و الكفر بحار الانوار ج‏۱ ص ۱۲۵.
[۲]. ارشاد القلوب- ترجمه مسترحمى ج‏۲ ۱۷۹.