آیا دعای افراد گناهکار هم مستجاب میشود؟ شرایط قبولی دعا چیست؟

قطعا خداوند دعای گناهکاران را در صورتی که واقعا توبه کرده باشند استجابت خواهد نمود و امـام عـلـى(ع ) فرمود: گـناهى که پس از ارتکاب آن فرصت گزاردن دو رکعت نماز و طلب عافیت و آمرزش از خدا را بیابم، مرا غمگین نسازد.[۱]

و اما شرایط استجابت دعا:
خداوند تبارک و تعالی هر دعایی را مقرون اجابت قرار داده است.«وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَادِى عَنِّى فَإِنّى قَرِيبٌ أُجِيبُ دَعْوَةَ الْدَّاعِ إِذَا دَعَانِ فَلْيَسْتَجِيبُواْ لِى وَ لْيُؤمِنُوا بِى لَعَلَّهُمْ يَرْشُدُونَ‏؛[بقره/۱۸۶. ]و هرگاه بندگانم از تو درباره من پرسند (بگو:) همانا من نزديكم؛ دعاى نيايشگر را آنگاه كه مرا مى‌‏خواند پاسخ مى‌‏گويم. پس بايد دعوت مرا بپذيرند و به من ايمان آورند، باشد كه به رشد رسند.» ولی برای استجابت شرایطی است که به بیان برخی از آنها پرداخته می‌شود:

۱- تمام وجود انسان مظهر خواستن و دعا باشد.
 قرآن مي‌فرمايد:«أَمَّن يُجِيبُ الْمُضْطَرَّ إِذَا دَعَاهُ وَيَكْشِفُ السُّوءَ وَيَجْعَلُكُمْ خُلَفَاء الْأَرْضِ أَإِلَهٌ مَّعَ اللَّهِ قَلِيلًا مَّا تَذَكَّرُونَ؛[نمل/۶۲] يا كسي كه دعاي مضطر را اجابت مي‏كند و گرفتاري را برطرف مي‏سازد، و شما را خلفاي زمين قرار مي‏دهد، آيا معبودي با خداست؟ كمتر متذكر مي‏شويد!»

۲- معرفت و شناخت خداوند.
يعني ايمان به اين كه رحمت خداوند بي منتها است و او بر همه چيز قادر است‌ و از ناحيه او هيچ منعي از فيض نيست و درگاه الهي به روي هيچ بنده‌اي بسته نيست و هر قصوري باشد از ناحيه‌ بنده است. رسول خدا(ص) فرمود: خداوند عزوجل مي‌فرمايد: «هر كس مرا بخواند و بداند كه نفع و ضرر‌ بدست من است اجابت مي‌كنم»[۲]

۳- روح و دل پاك و صاف باشد.
امام صادق(ع) فرمود:« مبادا از خدا تقاضايي كنيد مگر اين كه نخست حمد و‌ ثناي الهي را بجا آورد، و صلوات بر پيامبر و آل او بفرستد، بعد به گناه خود نزد خدا اعتراف كند(‌توبه نمايد)‌ سپس دعا كنيد.»[۳]

۴- از مال حلال استفاده كند و خوراك و پوشاكش حلال باشد.
رسول خدا(ص) فرمود: «هر كس دوست دارد‌ دعايش مستجاب گردد بايد كسب و خوراكش حلال باشد.»[۴]

۵- با حضور قلب دعا كند.
رسول ا‌لله(ص) فرمود: «بدانيد خداوند دعاي دل غافل را نمي‌پذيرد»[۵] براي دعا‌ آدابي هم در كتاب‌هاي دعا ذكر شده است.[۶] در روايات اوقاتي براي استجابت دعا ذكر شده است:
الف- بعد از‌نمازهاي واجب ب- هنگام نزول باران ج- وقت سحر د- موقع افطار.[۷]

[۱]. ميزان الحكمه، ج۴.
[۲]. محمد محمدي‌ري‌شهري، ميزان الحكمه، ماده، دعا شماره ۵۵۸۸.
[۳]. تفسير نمونه، ج ۱، ص ۶۴۳.
[۴]. محمدي‌ري‌شهري، ميزان الحكمه، ماده‌دعا، شماره ۵۵۹۸.
[۵]. همان، شماره ۵۶۰۶.
[۶]. براي اطلاع بيشتر ر.ك: اسدا‌لله حيدري، لذت حضور.
[۷]. بحارالانوار، ج ۸۲، ص ۳۲۱، تفسير نمونه، ج ۲۵، ص ۱۷۴ و محمدي‌ري‌شهري، ميزان الحكمهْْ ماده و صوم.