در صورت منع شدن فرزند از سوي والدين براي داشتن صله رحم و يا ارتباط با يكي از ارحام، آيا فرزند از لحاظ شرعي حق داشتن اين ارتباط را ندارد؟

خدمات ارزنده پدر و مادر سبب می‏شود که ما نسبت به آنان احترام کنیم و تا جان در بدن داریم در رفع نیازمندی آنها بکوشیم، و به حرف های آنان گوش دهیم و از این طریق مراتب حق شناسی خود را ابراز نمائیم. ولی از طرف دیگر مراتب حق شناسی و احترام به آنان، نباید سبب شود که تعقل و تفکر خود را رها کنیم و در مسائل فکری و عقیدتی از آنها پیروی کنیم، بلکه در این مسائل با پی گیری خاصی دنبال حق برویم و حق را با دلیل و منطق پیدا کنیم از این جهت می‏فرماید:«وَاِنْ جاهَداکَ عَلی اَنْ تُشْرِکَ بی ما لَیْسَ لَکَ بِهِ عِلْمٌ فَلا تُطِعْهما» [هر گاه پدر و مادر اصرار ورزند که برای من شریکی قرار بدهی،در حالی که به آن علم نداری، از آنها پیروی مکن.(۱)]
با اینکه در آیه ۱۴ سوره لقمان دستور داده شده که فرزندان از پدران و مادران فرمان ببرند، در این آیه، حدود فرمانبرداری آنان را محدود ساخته و حق حاکمیت آنان را در «شرک» بلکه مطلق گناهان سلب می نماید.

علت لزوم فرمانبرداری از سخنان پدر و مادر این است که پدر و مادر خواهان سعادت فرزندند، گرمی‏ و سردی روزگار را زیادتر از او چشیده‏ اند و تجربیات خوبی در این راه ‏اندوخته ‏اند. از این جهت باید در مسائلی که نمی‏دانند،از تجربیات آنها استفاده کنند.
اگر پدر و مادر بر اثر نادانی و گمراهی یا هوسرانی بخواهند فرزند را به لب پرتگاه بکشند، او را به انواع گناه آلوده سازند، مقام انسانی او را به قدری تنزل دهند که در برابر اجسام بی روح خاضع گردد، در این صورت دلیلی برای فرمانبرداری نیست.
علی (ع) می‏فرماید: «اِنَّ لِلْوالِدِ عَلَی الْوَلَدِ حَقّاً فَحَقُّ الْوالِدِ اَنْ یُطیعَهُ فی کُلِّ شَیْءٍ اِلّا فی مَعْصِیَةِ اللهِ»یعنی حق پدر
آن است که فرزند در هر چیزی جز معصیت خداوند، از او پیروی کند.(۲)

اطاعت از والدین و گوش کردن به حرف آن ها لازم است تا جایی که دستورات آن ها مخالف دستور خداوند نباشد. و دستور به قطع رحم دادن ،از طرف والدین ،دلیل نمی شود تا ما رابطه را قطع کنیم و در این جا اطاعت از آن ها لازم نیست و باید ولو به سلام و احوال پرسی ارتباط را ادامه داد. چون ما در روایات داریم پیامبر به حضرت علی (ع) فرمود:« َ سِرْ سَنَةً صِلْ رَحِمَک(۳) یک سال مسافرت کن و صله رحم کن.»
و با این توصیه ها به صله رحم جایز نیست به خاطر اطاعت از والدین، صله رحم را ترک کنید.

نکته مهم: این که در سوال شما معلوم نیست ارحام و فامیل هایی که می گویید، چه کسانی هستند (از اقوام درجه یک یا درجه دو)، لذا ابتدا باید توضیح بدهید که اقوام تان چه نسبتی با شما دارند و علت منع والدین تان چیست؟ دانستن این موارد ممکن است تعیین کننده باشد، مثلا ارتباط با فامیل ناباب یا نامحرم درست نیست، باید در این ارتباط ها مراقب باشید از حد ضرورت و اعتدال فراتر نرود.مثلا ارتباط با فامیل و صله رحم، شامل ارتباط با نامحرم ها از فامیل نمی شود و ارتباط با آن ها جایز نیست و نباید به بهانه صله رحم ارتباط غیر معمولی و غیر رسمی برقرار کنید.

اما یکی از راه هایی که مخالفت را کم می کند ،این است که همه کارهای تان را قبل از انجام دادن آن، به والدین نگویید،یعنی کارهایی را که احتمال می دهید مخالفت می کنند و مخالفت شان منطقی نیست، لازم نیست قبل از آن به آن اعلام کنید،کارتان را انجام دهید و به آن ها هر کاری را نگویید. چون اگر قبل از انجام دادن کار مخالفت کنند، نباید انجام دهید ولی اگر مخالفتی نکنند و لو به نگفتن شما باشد،اشکالی ندارد آن را انجام دهید.

پی نوشت­ها:
۱. لقمان( ۱۵)آیه۲۴ .
۲. نهج البلاغه،کلمات قصار ۳۹۹ .
۳. شيخ صدوق، من لا يحضره الفقيه، انتشارات جامعه مدرسين قم، ۱۴۱۳ ه.ق‏، ج‏۴، ص ۳۵۸.