آیا حکومت اسلامی می تواند پول بیت المال را صرف دیگر کشورها کند؟

مرزهایی که کشورها را از یکدیگر جدا می کنند، خطوطی فرضی هستند که تنها بر روی کاغذهایی که ترسیم می کنیم، وجود دارند. و امر ثابتی نیز نیستند. بلکه در طی تاریخ بارها و بارها تغییر کرده اند. و نباید به این خطوط اصالت داد. بلکه باید با معیارهای انسانی به دیگران نگریست. که فقدان این نوع نگاه، سبب ایجاد رنج ها و مرارت های بسیاری برای بشر شده است. به عنوان مثال در حالی که برخی کشورها، حجم انبوهی از غذا را به زباله تبدیل می کنند، در مناطقی برخی انسان ها از گرسنگی می میرند. حال آنکه تنها بخشی از غذایی که بیرون ریخته می شود، برای سیر کردن تمام گرسنگان کافیست. و واقعا ممکن نیست کسی ادعای انسان بودن داشته باشد و بتواند چشم خود را بر روی این مسائل ببندد. و به صرف آنکه فاصله مکانی او را از دیگری جدا کرده، نسبت به حال و اوضاع او بی تفاوت باشد.

 و قطعا دین به این نوع اخلاقیات توجه نموده و آن را تقویت می نماید. و کما که در حدیث مشهور از پیامبر (ص) آمده است:

کسی که صدای شخصی را بشنود که فریاد دادرسی برآورده مسلمانان را به یاری می طلبد و جواب او را ندهد مسلمان نیست. ( الكافي  ج‏۲، ص( ۱۶۴

و روشن است که در این حدیث، شرط مسلمان بودن طالب کمک وجود ندارد. و  قرآن نیز نیکی به غیر مسلمانان (در صورت عدم دشمنی) را محبوب خدای متعال می خواند:

لا يَنْهاكُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذينَ لَمْ يُقاتِلُوكُمْ فِي الدِّينِ وَ لَمْ يُخْرِجُوكُمْ مِنْ دِيارِكُمْ أَنْ تَبَرُّوهُمْ وَ تُقْسِطُوا إِلَيْهِمْ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُقْسِطينَ (۸ ممتحنه) خدا شما را از نيكى كردن و رعايت عدالت نسبت به كسانى كه در راه دين با شما پيكار نكردند و از خانه و ديارتان بيرون نراندند نهى نمى‏كند چرا كه خداوند عدالت‏پيشگان را دوست دارد.

و حتی اگر نگاه دینی و اخلاقی نیز نداشته باشیم، روشن است که سرنوشت افراد موجود در کشورهای مختلف، با یکدیگر ارتباط دارد. خصوصا در زمانه ای که در آن سخن از دهکده جهانی مطرح می شود. و به همین دلیل می بینیم که کشورهایی که جهان بینی آنها مبتنی بر اصالت لذت است، و جز بهره مندی در دنیا به هیچ چیز دیگر نمی اندیشند، مبالغ هنگفتی را در کشورهایی غیر از کشور خودشان خرج می کنند.

البته بخشی از این گونه خرج ها، مثل علف دادن به گوسفند، به امید پروار شدن او و بهره مندی از گوشت آن است. که همین گونه سیاست ها، به استعمار معروف شد که با آوردن برخی امکانات نظیر راه آهن و ... در دیگر کشورها، زمینه منافع بیشتر خود را فراهم کردند، اگر چه به ضرر مردم آن کشور باشد.

اما همه کمک ها نیز برای سوء استفاده نیست. مثلا

امروزه می بینیم که اگر کشور مجاور ما، نتواند در بیابان زدایی موفق باشد، ما را دچار معضل ریزگردها می کند.

یا اگر کشورهای اطراف ما نتوانند، برخی گروههای تکفیری و خشونت طلب را مهار کنند، این دشمن روزی به خانه ما خواهد آمد و آن هنگام هزینه های مقابله با آن افزایش خواهد یافت.

یا اگر کشور همسایه ما در فقر شدید و غیر قابل تحملی گرفتار شده باشد، طبیعتا انگیزه مهاجرت غیر قانونی در مردم آن کشور رشد می یابد و این گونه هزینه بیشتری بر ما تحمیل می کنند.

پس برخی هزینه ها، اگر چه در نگاه محدود، برای دیگری است، اما با نگاه وسیع تر به خود ما نیز باز می گردد. حال یا به نوعی برای ما منفعت می آورد یا به نوعی مانع یک زیان می گردد.

مثلا ایجاد یک مکان آموزشی در کشوری ضعیف، می تواند به آن کشور کمک کند که به خود اتکایی برسد. و این گونه هزینه هایش برای ما نیز کم می شود. مثل آنکه از قاچاق مواد مخدر، از مهاجرین غیر قانونی و ... جلوگیری کند.

یا ایجاد راه در کشوری دیگر، ضمن آنکه مورد استفاده مردم آن کشور قرار می گیرد، می تواند مسیر تجارت را برای ما نیز مهیا کند.

بنابراین چه با نگاه انسانی و چه با نگاه منفعت طلبانه دنیوی، کمک به دیگران، امری منطقی است. و از منظر دینی نیز مساله واضح تر است. کسی که تمام دنیا را ملک خدای متعال می بیند و همه انسان ها را بنده خدا می شناسد، نمی تواند در حالی به تجمل گرایی و پرخوری بیفتد که انسانی دیگر از گرسنگی در حال مرگ است.

البته می توان در جایی که شدت نیازها یکسان است، و منابع محدود است، با توجه به نزدیکی و دوری، اولویت بندی هایی نمود. کما اینکه در بعضی از وجوه شرعی، گفته شده که اولویت مصرف آن ها برای مردم همان شهر است.