چگونه دعایی به استجابت نزدیک تر است؟

بعضی امور در استجابت دعا موثر هستند که در صورت رعایت آنها، احتمال استجابت دعا بیشتر می شود:

۱- معرفت و شناخت؛ نخستین شرط استجابت دعا، شناخت كسی است كه انسان او را می خواند. به همین جهت قرآن در آموزش شیوه دعا كردن می فرماید: «اُدْعُواْ رَبَّكُمْ تَضَرُّعاً وَخُفْيَةً؛[اعراف/۵۵] پروردگار خود را به زاری و پنهانی بخوانید» یعنی بدانید كسی را كه می خوانید، "رب" شماست، آفرینش رشد و تعالی و پرورش شما در دست قدرت اوست. بهترین دعا آن است كه با ربوبیت آغاز گردد. نگاهی به شیوه دعا كردن انبیا و اولیای الهی در قرآن نشان می دهد كه آنان دعای خود را با "ربی" یا "ربنا" آغاز می كردند، زیرا این واژه انسان را متوجه می سازد با مبدأیی ارتباط برقرار ساخته است كه از نخستین لحظات وجود تا آخر عمر او و بعد از آن انسان را غرق در الطاف ربوبی خویش می سازد.

۲- دعا باید با اخلاص و از صمیم قلب و با حال تضرع و تواضع باشد. تنها با زبان دعا نكند، بلكه روح دعا باید در جان و در تمام ذرات وجود آدمی رسوخ كند.

۳-  دعا باید در حالت بیم و امید باشد. نه آن چنان از اعمال خود راضی باشید كه گمان كنید هیچ نقطه تاریكی در زندگی شما نیست و هیچ گناهی مرتكب نشده اید و نه آن چنان مأیوس باشید كه خود را شایسته عفو و بخشش خدا و اجابت دعا ندانید.

۴-  خدا را در پنهانی خواندن، دعا را زودتر به اجابت می رساند: «اُدْعُواْ رَبَّكُمْ تَضَرُّعاً وَخُفْيَةً؛[اعراف/۵۵] بخوانید پروردگارتان را در حال تضرع و در پنهانی» دعا در خلوت با تمركز فكر و حضور قلب همراه است و به اخلاص نزدیكتر و از ریا و خودنمایی دور است. به همین جهت دعا در نیمه های شب و در نماز شب، آن هنگام كه همگی در خواب راحت به سر می برند، زودتر مستجاب می گردد. پیامبر اكرم(ص) می فرماید: «خیر الدعا الخفیّ؛[۱] بهترین دعا آن است كه پنهانی (و از روی اخلاص) صورت گیرد».

۵-  تطهیر مال و ثروت و خانه و زندگی از مالی كه از راه غصب، ظلم، رشوه، ربا، دزدی، غش در معامله و فریب پیدا كرده یا مالی كه خمس یا زكات و انفاقات آن پرداخت نشده است.

۶- اجتناب از خوردن غذای شبه ناك و تطهیر لقمه خود و افراد تحت تكفل از حرام.

۷- عدم غفلت از مبارزه با فساد و امر به معروف و نهی از منكر، بی اعتنایی در مقابل فسادهای اخلاقی و اجتماعی موجب عدم استجابت دعا می گردد. پیامبر اكرم(ص) فرمود: «باید امر به معروف و نهی از منكر كنید. در غیر این صورت خداوند انسان ها شرور( و كسانی كه تعهداتی دینی و اخلاقی ) بر نیكان شما مسلط می كند و هر چه بكنید، مستجاب نمی شود».[۲]

۸- عمل به پیمان های الهی

[۱]- ناصر مكارم شیرازی و همراهان، تفسیر نمونه، ج۵، ص ۲۸۱
[۲]- سفینة البحار، ج۱، ص ۹ - ۴۴۸