آیا نماز شب مانند پیامبر(ص) بر ائمه هم واجب است؟

مشهور این است که نماز شب، در یک حکم اختصاصی بر پیامبر(ص) واجب بوده است. و بعضی از آیات قرآن به عنوان دلیل این مطلب اقامه می شود:
«وَ مِنَ اللَّیْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نافِلَةً لَكَ عَسى‏ أَنْ یَبْعَثَكَ رَبُّكَ مَقاماً مَحْمُوداً؛[اسراء/۷۹] و پاسى از شب را (از خواب برخیز، و) قرآن (و نماز) بخوان! این یك وظیفه اضافى براى توست امید است پروردگارت تو را به مقامى در خور ستایش برانگیزد.»
«قُمِ اللَّیْلَ إِلاَّ قَلیلاً؛[مزمل/۲] شب را، جز كمى، بپاخیز!»

اما اختلاف نظرهایی نیز در این باره دیده می شود که علامه طباطبایی(ره) به آن ها اشاره کرده و بحث درباره آن را بی فایده می دانند:
«مفسرین در اینكه منظور از" قیام لیل" چیست اختلاف كرده‏اند، آیا قرائت قرآن در خارج نماز است و یا خود نماز خواندن در شب است؟ و بنا بر اینكه منظور نماز باشد، اختلاف كرده‏اند در اینكه آیا این نماز بر پیامبر (ص) و همه مؤمنین واجب است، و یا براى همه مستحبّ است، و یا بر رسول خدا (ص) واجب و بر سایرین مستحبّ است؟ و نیز اختلاف كرده‏اند در اینكه آیا آیه مربوط به قیام لیل به وسیله آیه مورد بحث نسخ شده؟ و آیا حكم نماز شب مبدل به قرائت قرآن به قدر میسور شده؟ و این اقوال كثیر چیزى نیست كه تعرض به آنها فایده داشته باشد.»[۱]

به هر حال نماز شب جایگاه بسیاری عالی ای داشته که در حدیث فرموده اند، کسی که به آن بی اعتنایی کند، از ما نیست:
امام عسگری می فرمایند: «نماز شب را ترك مكن، زیرا پیامبر اكرم صلّى اللَّه علیه و آله و سلّم در وصیّت خود به ‏علىّ علیه السّلام، سه مرتبه فرمود: «بر نماز شب مواظبت نما. هر كس نسبت به نماز شب بى‏اعتنا باشد، از ما نیست»[۲]

و از سویی حتی در سخت ترین شرایط توسط اهل بیت(ع) رها نشده است. به عنوان نمونه در جنگ صفین، در سخت ترین شب، که به شب زوره ها مشهور شده است، حضرت علی (ع) نماز شب را ترک نکردند:
«حضرت (ع) حتّى در شب «هریر» نماز شب را ترك نكرد.»[۳]

[۱]. ترجمه تفسیر المیزان، ج‏۲۰، ص: ۱۱۸.
[۲]. فضائل الشیعة- ترجمه توحیدى، ص: ۱۰.
[۳]. ترجمه كشف الیقین فی فضائل أمیر المؤمنین ع، ص: ۱۴۶.