در زیارت حضرت زهرا(س) آمده: ای کسی که قبل از آفرینش امتحان شده ای، چگونه خداوند یک انسان را قبل از خلقت امتحان می کند؟

در زیارت حضرت زهرا(س) آمده:
السلام عليك يا ممتحنة، امتحنك الذي خلقك قبل ان يخلقك و كنت لما امتحنك به صابرة
ای کسی که قبل از آفرینش امتحان شده ای...
منظور از امتحان قبل از خلقت چیست؟ چگونه خداوند یک انسان را قبل از خلقت امتحان می کند؟

امام باقر(ع)فرمود:

هرگاه کنار قبر فاطمه سلام الله علیها قرار گرفتی بگو:
« ای آزموده ، خدایی که تو را آفرید قبل از آفرینشت تو را آزمود و تو را بر آنچه آزمود شکیبا یافت ...» [۱]

در این که مراد از امتحان قبل از خلقت چیست دو احتمال است:

۱. امتحان در زمان خلقت نوری است.
طبق روایات متعددی ، خداوند نور اهل بیت را سال ها  قبل از آنکه خلقت عالم مادی را صورت دهد خلق کرده بود.

پیامبر(ص) فرمود:
« من و علی و فاطمه و حسن و حسین در سراپرده عرش الهی بودیم و او را تسبیح می کردیم و فرشتگان با تسبیح کردن ما ، تسبیح خداوند را فرا گرفتند » [۲]

امام باقر (ع) فرمود:
« خداوند چهارده نور از نور عظمت خود را قبل از آفرینش آدم آفرید که آنان محمد و علی و فاطمه و حسن و حسین و نه نفر از فرزندان حسین بودند » [۳]

بنابراین محتمل است که امتحان مذکور در مورد حضرت فاطمه سلام الله علیها در همان زمان خلقت نوری  قبل از خلقت جسمانی صورت گرفته باشد.

۲. احتمال دوم آن است که این امتحان همان امتحان عالم ذر باشد که خداوند انسان  ها را قبل از خلقت دنیوی  و جسمانی درعالمی که در روایات عالم ذر نامیده شده است امتحان نمود و درجات انسانها در این امتحان الهی مشخص شد و در این عالم اول کسانی که ندای توحید را لبیک گفتند و از امتحان های الهی سربلند بیرون آمدند ، ارواح طیبه چهارده معصوم بود.

امام صادق علیه(ع) فرمود:
« زمانی که خداوند اراده خلقت آدمیان را کرد آنان را از ذریه آدم خارج ساخت و از آنان سوال کرد که پرودگار شما کیست ؟ اول کسی که پاسخ داد رسول خدا و امیر مومنان و ائمه بودند ...» [۴]

پی نوشت:
۱. التهذیب ج۶ ص۱۰
۲. فضائل الشیعه ص۷
۳. بحار الانوار ج۲۵ ص۴
۴. الکافی ج۱ ص۱۳۳