چه دلایلی بر نیابت فقها و مراجع تقلید از امام زمان عج وجود دارد؟

پاسخ :
با سلام وتشکر .
در عصر غیبت که دسترسی به امام معصوم(ع) مقدور نیست، این وظایف به عهده فقها و مجتهدان جامع‌الشرایط و ولی فقیه گذاشته شده است.
امام زمان(ع) در توقیع خود وظیفه مردم در عصر غیبت را مشخص کرده :
«اما الحوادث الواقعه فارجعوا فیها إلى رواة حدیثنا، فانّهم حجّتی علیکم وأنا حجة الله علیهم؛(۱)
در حوادثی که رخ می‌دهد ،به کسانی که احادیث ما را روایت می‌کنند (با احادیث ما آشنایی و آگاهی کامل دارند، فقها و مجتهدان) رجوع نمایید.آنان حجت و دلیل برای شما هستند ،همان طور که من حجت و دلیل بر آنان می‌باشم».
با ید توجه داشت مراد از روات احادیث تنها ناقل حدیث نیست بلکه راوی باید عدالت وفقاهت نیز داشته باشد تا حجت باشد .

پی‌نوشت‌:
۱. بحار الانوار، ج ۵۳، ص ۱۸۱، ح ۱۰.

پاسخ :
گرچه متاسفانه در طرح پرسش اخلاق اسلامی را کنار گذاشته و بی ادبانه مثال زده اید ولی در عین حال برای روشن شدن مسله باید گفت :
حضرت امام خمینی سلام الله علیه و بسیاری از فقها بر این باورند که تشکیل حکومت دردوران غیبت بر عهده فقیهان و دین شناسان قرار دارد و این همان نظریه ولایت فقیه است. ایشان برای اثبات این نظریه دو دلیل عقلی و نقلی ذکر کرده­اند، که خلاصه دلیل عقلی آن، این است که : اجرای قانون الهی به دست کسی می‌تواند انجام گیرد که دو ویژگی«شناخت قانون» و«عدالت» را داشته باشد. ولی فقیه این دو ویژگی را دارا است، چون او کسی است که با اجتهاد خود حکم الهی را ازمنابع موجود استخراج می‌کند و به نیازهای جامعه پاسخ مثبت می‌دهد و از دژمستحکم اسلام پاسداری می‌نماید.
اما دلیل نقلی: روایات زیادی وجود دارد که ما فقط به یکی از آن‌ها می‌پردازیم: رسول خدا(ص)می­فرماید: «اللهم ارحم خلفائی، قیل: یا رسول الله و من خلفاؤک ؟ قال : الذین یأتون من بعدی و یروون أحادیثی و سنتی؛(۱) خدایا، بر جانشینان من رحمت فرست. پرسیدند: یا رسول اللّه(ص) خلفای تو کیانند؟ فرمود: آن‌ها که بعد از من می­آیند و حدیث و سنت مرا نقل می‌کنند.»
امام خمینی در دلالت این حدیث می‌فرماید: «روایت، راویان حدیثی را که فقیه نباشند، شامل نمی‌شود، زیرا سنن الهی که عبارت از تمام احکام است، ازباب این که به تعبیر پیامبر اکرم (ص)وارد شده، سنن رسول الله­(ص)نامیده می‌شود؛ پس کسی که می‌خواهد سنن رسول اکرم (ص)را نشر دهد، باید تمام احکام الهی را بداند؛ صحیح را از سقیم تشخیص دهد؛ اطلاق و تقیید، عام و خاص و جمع‌های عقلایی را ملتفت باشد؛ روایاتی را که در هنگام تقیه وارد شده، از غیر آن تمیز دهد و موازینی را که برای آن تعیین کرده­اند بداند.محدثینی که به مرتبه اجتهاد نرسیده اند و فقط نقل حدیث می‌کنند، این امر را نمی‌دانند و سنت واقعی رسول الله (ص)را نمی‌توانند تشخیص دهند؛ بنابراین جای تردید نیست که روایت «اللهم ارحم خلفائی » شامل راویان حدیثی که حکم کاتب را دارند، نمی‌شود و یک کاتب و نویسنده نمی‌تواند خلیفه رسول اکرم (ص)باشد. منظور از خلفا، فقهای اسلام اند، اما دلالت حدیث شریف بر ولایت فقیه نباید جای تردید باشد؛ زیرا خلافت همان جانشینی در تمام شئون نبوت است و جمله «اللهم ارحم خلفائی» دست کمی از جمله «علی خلیفتی» ندارد و معنای خلافت در آن، غیر معنای خلافت در دوم نیست و جمله «الذین یأتون من بعدی و یروون حدیثی» معرفی خلفا است، نه معنای خلافت، زیرا معنای خلافت را نپرسید، بلکه اشخاص راخواست معرفی فرماید و ایشان با این وصف معرفی فرمودند.»(۲)

پی‌نوشت‌ها:
۱. علامه مجلسی، بحارالانوار، ج ۲ ص ۱۴۴ حدیث ۴.
۲. مجله شماره ۴۴ ص ۱۲۱ـ ۱۲۳.