آیا غربی ها در مورد واقعه عاشورا هم پژوهش داشته اند؟

واقعه عاشورا و قیام امام حسین(ع) از وقایعی است که همه منابع اسلامی بدان اشاره کرده و قابل انکار نیست و نیازی هم به گفته غربی ها نداریم. 
با اینحال جهت اطمینان خاطر افرادی که تنها گفته غربی ها برایشان ارزش داشته و تا سخنی را از زبان غربی ها نشنوند نمی پذیرند،به گوشه ای از فعالیت های علمی غربی ها در رابطه با عاشورا اشاره می کنیم:
عاشورا پژوهى غربي‏ها در قالب نوشته‏ هاى كلاسيك و علمى و تحليلي، به نيمه دوم سد ه نوزدهم ميلادى مربوط است. اما اين نوشته‏ ها در لابه‏‏لاى كتاب‏ها آمده و مستقل نبوده است. ويژگى ديگر اين پژوهش‏ها اين‏ است كه با روش تاريخى و اتكا بر منابع تاريخى تدوين شده است.از نيمه دوم سده بيستم به تدريج شاهد تحولى در عاشورا پژوهى غربي‏ها هستيم. اولاً كتاب‏ها و مقالات مستقل در اين زمينه ارائه شد. دوم آن‏كه تنوع موضوعى و روشى پيدا شد و پژوهشگران فقط به روش تاريخى و توصيفى اكتفا نكردند بلكه با شيوه ‏هاى تعليل حوادث از منظر‏هاى جامعه شناسى و علوم سياست, مانند بررسي‏هايى در زمينه آداب و رسوم اجتماعى همچون ـ تعزيه ـ به تحليل جامعه شناختى و روانى اين آداب و رسوم و حتى تعارض‏هاى مذاهب اسلامى در اين زمينه پرداختند.

در اين بخش به چند پژوهش‏ قديمي‏تر اشاره می کنیم:

هاينريش فرديناند وستنفلد (۱۸۰۸ - ۱۸۹۹م)
خاورشناس آلمانى و متخصص در تاريخ اسلام و ادبيات عربى است . مدارج علمى را در دانشگاه‏هاى هانور و برلين به پايان برد. اولين پژوهشگرى است كه مقتل نگارى را با انتشار مقاله‏ اى درباره مقتل الحسين(ع) ابى مخنف به غرب شناساند . كار ديگر او ترجمه همين اثر به آلمانى بود.

اگست مولر (۱۸۴۸ - ۱۸۹۲م)
فرزند شاعر بزرگ آلمانى ويلهم مولر است. فارغ ‏التحصيل زبان‏هاى شرقى از دانشگاه ليپزيك و دانشگاه وين است. كتاب‏‏ها و مقالات فراوانى در زمينه‏ هاى گوناگون تاريخ اسلام نوشت. كتاب اسلام در شرق و غرب كه در واقع اتمام كار ناتمام نولدكه بود, يكى از آثار مهم اوست. بخشى از اين اثر درباره حسين بن علي(ع) است. از نظر قدمت از اولين پژوهش‏هايى است كه ماجراى طف را مطرى كرد.


يوليوس ولهاوزن (۱۸۴۴ - ۱۹۱۸م)
از خاورشناسان سرشناس آلمانى است كه از دانشگاه گتنگن آلمان در رشته زبان‏هاى شرقى فارغ التحصيل شد. علاقه زيادى به تاريخ اسلام داشت به همين دليل مثلاً بخشى از كتاب مغازى واقدى را با عنوان محمد (ص) در مدينه، به آلمانى ترجمه كرد كه در برلين, ۱۸۸۲ منتشر گرديد. كتاب ديگرى با نام مقدمه‏ اى بر تاريخ اسلام نگاشت. از ۱۸۸۷ به تصحيىح تاريخ طبري پرداخت. اما در دو اثر از حسين بن علي(ع) و حادثه كربلا به تفصيل سخن گفت: يكى كتاب معارضه جويي احزاب سياسى و دينى در اسلام، كه در سال ۱۹۰۱ منتشر گرديد. دوم، كتاب دولت عربى از ظهور اسلام تا پايان دولت اموى و سقوط آن كه در برلين در سال ۱۹۰۲ منتشر شد. ولهاوزن از نگاه تاريخي, جامعه‏ شناسى و كلامى به نقش حسين بن علي(ع) در دوره خلافت اموى پرداخته است. گراهام وير اين اثر را به انگليسى ترجمه كرد و در كلكته با عنوان سلطنت عرب و سقوط آن منتشر گرديد. هم‏چنين دوبار به عربى ترجمه شد. ترجمه نخست را يوسف العش از انگليسى انجام داد و در دمشق, ۱۹۵۶ منتشر ساخت. ترجمه دوم را محمد عبد الهادى ابوريده از متن آلمانى و انگليسى در قاهره, ۱۹۵۷ نشر داد.
كتاب معارضه جويى احزاب سياسى و دينى در اسلام, مفصلاً به مخالفت‏هاى خوارج و شيعه با خلافت مركزى پرداخته است و حدود چهل صفحه از اين اثر درباره حسين بن علي(ع) است.

ولهاوزن كه عمرش را در مطالعه و پژوهش درباره تاريخ سامى و عرب و به ويژه تاريخ صدر اسلام گذراند، تأثير به سزايى در حوزه ‏هاى تحقيقاتى غرب داشت و نوشته‏ هاى او به ويژه در مورد حسين بن علي(ع)، مبناى بسيارى از كارهاى بعدى قرار گرفت.

هنرى لامنس [۳۳] ( ۱۸۶۲ - ۱۹۳۷م)
اصالتاً فرانسوى است ولى در بلژيك متولد شد. در ۱۸۷۸ به جامعه رهبانيت گراييد. از فارغ التحصيلان دانشگاه قديس يوسف (سنت ژوزف) بيروت در رشته ادبيات عرب است. مقالات و كتاب‏هاى متعدد در موضوعات تاريخ اسلام دارد. اولين نگارشى كه در آن به حسين بن علي(ع) پرداخت, كتاب فاطمه و فرزندان حضرت محمد است كه در رم به سال ۱۹۱۲ انتشار يافت.پس از آن بود كه در زمره نويسندگان دائر ه المعارف اسلام ليدن قرار گرفت و مقاله «حسين بن علي(ع)» را نگاشت. دراين مقاله از كتاب فاطمه و فرزندان حضرت محمد بسيار استفاده كرد. ابراهيم زكى خورشيد آن را به عربى ترجمه كرد و احمد محمد شاكر نقدهايى بر مطالب آن نگاشت كه در پاورقى مقاله آمده است. در ويرايش دوم دائره المعارف اسلام, مقاله لامنس حذف شد و مقاله جديدى از وشيا والييري جاى آن را گرفت. كار والييري، كه به صورت مقاله بلندى در آن دائره المعارف منتشر شد، را مي‏توان آخرين و مهم‏ترين پژوهش غربي‏ها درباره حسين بن علي(ع) دانست. لامنس كتاب حجيمى درباره يزيد نگاشت. عنوان اين اثر، خلافت يزيد اول است كه انتشارات كاتوليكى در سال ۱۹۲۲ چاپ كرد . حدود يك پنجم يعنى صد صفحه اين اثر، درباره حسين بن علي(ع) است. گويا پيش از اين بخشى يا فشرده‏اى از اين كتاب در مجله MFO (مجلد۵, ۱۹۱۱ ص۸۰-۱۲۹) منتشر شده است.

پيش از اين دو اثر, كتاب ديگرى با عنوان حكومت خليفه اموى معاويه اول در ۴۴۸ صفحه در پاريس به سال ۱۹۰۶م منتشر كرد كه به شخصيت و قيام امام حسين(ع) هم پرداخته است.آثار لامنس را مي‏توان از مهم‏ترين آثار در اوايل نيمه اول سده بيستم درباره امام حسين(ع) در اروپا به حساب آورد به‏ طوري‏كه پژوهشگران پس از او، بسيار بر آن آثار اعتماد و اتكا داشته‏ اند.

الساندرو بوساني [۴۴] ( - ۱۹۲۱م)
از خاورشناسان بنام ايتاليايى است . آثار فراوانى در موضوعات تاريخ اسلام و ايران پس از اسلام دارد. كتاب اديان ايران از جمله آثار مهم او به شمار مي‏آيد. در اين اثر به تاريخ پيدايش و تحول مذهب تشيع در ايران و اعتقادات مردم اين سرزمين مي‏پردازد. بخش مهمى از كتاب درباره امام حسين(ع) و عاشورا و كربلاست.