آیا وجود ادیان مختلف در عصر جهانی شدن قابل قبول است؟

جهانی شدن بیش از آنکه با وجود نظرات مختلف ناسازگار باشد، با عدم تحمل نظرات مختلف ناسازگار است. خصوصا که اختلاف ها، همیشه در بین بشر وجود خواهند داشت. و راهی برای یکسان سازی تمام افراد بشر وجود ندارد. چون استعدادهای ذاتی افراد با یکدیگر بسیار متفاوت است. و هر کسی گرایش های خاصی دارد. و علاوه بر همه این ها، هر انسانی مختار است و می تواند علیرغم جبر محیط و آموزش و .... راهی جدید در پیش بگیرد.

و در مساله دین نیز حتی اگر همه به یک دین داخل شوند، می بینیم که افراد درون یک دین با یکدیگر تفاوت های بسیاری دارند.

بنابراین پیش از آنکه بخواهیم اختلاف ها را از بین ببریم، باید سعی کنیم مقداری سعه صدر و روحیه تحمل یکدیگر را ایجاد کنیم.

در واقع ما بیش از آنکه به یکسان سازی دین نیاز داشته باشیم، به هم زیستی مسالمت آمیز ادیان نیاز داریم. که مسیحی و یهودی و مسلمان بتوانند در جامعه ای واحد زندگی کنند و با یکدیگر درگیری و نزاع نداشته باشند.

این راهی است که با تمسک به مشترکاتی مسلم و منطقی می توان به آن دست یافت و شعار اسلام برای این مساله بسیار روشن است:

«قُلْ یا أَهْلَ الْكِتابِ تَعالَوْا إِلى‏ كَلِمَةٍ سَواءٍ بَیْنَنا وَ بَیْنَكُمْ أَلاَّ نَعْبُدَ إِلاَّ اللَّهَ وَ لا نُشْرِكَ بِهِ شَیْئاً وَ لا یَتَّخِذَ بَعْضُنا بَعْضاً أَرْباباً مِنْ دُونِ اللَّهِ[آل عمران/۶۴] بگو: اى اهل كتاب! بیایید به سوى سخنى كه میان ما و شما یكسان است كه جز خداوند یگانه را نپرستیم و چیزى را همتاى او قرار ندهیم و بعضى از ما، بعضى دیگر را- غیر از خداى یگانه- به خدایى نپذیرد.»

البته در گام بعدی و منطقی شدن فضا، می توان حقیقت را شفاف تر نمود و کسانی که از روی جهالت به حق پشت کرده اند را به راه راست دعوت کرد. هر چند گروههایی هستند که شفاف ترین حقایق را نمی پذیرند و همین ها هستند که در طی تاریخ تفرق ها و تشتت ها را به وجود آورده اند:

«فَمَا اخْتَلَفُوا إِلاَّ مِنْ بَعْدِ ما جاءَهُمُ الْعِلْمُ بَغْیاً بَیْنَهُمْ[جاثیه/۱۷] آنها اختلاف نكردند مگر بعد از علم و آگاهى و این اختلاف بخاطر ستم و برترى ‏جویى آنان بود.»

و کسانی که با شعار وحدت، هواهای نفسانی خود را مطرح می کنند، نه تنها وحدتی ایجاد نمی کنند، بلکه یک بیراهه، به اختلاف ها می افزایند. همانند دین سیک که با شعار وحدت بین مردم هند ایجاد شد، تا آنها را از اختلاف دینی هندو و مسلمان برهاند، اما در عمل مردم هند را به سه دسته عمده: هندو و سیک و مسلمان تبدیل کرد.

تنها راهی که می توان برای کاستن از تفرقه ها ایجاد کرد (به دلیل مختار بودن بشر، از بین بردن تفرقه غیر ممکن است و به هر حال کسانی می توانند تمرد کنند.) تقویت حق و شفاف نمودن آن است تا اکثریت مردم، با فطرت های سالم، تابع آن شوند و از اختلافاتشان کاسته شود.

و الا خود وحدت می توانند هزاران راه پیدا کنند و خود سوژه ای جدید برای اختلاف ها و تفرقه ها شود.