آیا جزای اخروی، برای جسم است یا اینکه روح جزای اعمال را دریافت می کند؟

معاد

انسان موجودی مرکب از جسم و روح است به گونه ای که شئون این دو بعد در یکدیگر اثر می گذارند. به عنوان نمونه فهم و درک اگر چه توسط روح حاصل می شود اما در جسم اثر می گذارد تا آنجا که اثر شرم بر رنگ چهره مشخص می شود و اثر احساسات در ضربان قلب بازتاب می یابد (اثر روح بر جسم) و از سوی دیگر، اگر مغز ضربه ببیند، ممکن است انسان از قسمتی از معلومات خود محروم شود، یا خوراک جسم او، روحش را تحت تاثیر گذاشته تا آنجا که مثلا خوردن عدس به رقت قلب کمک می کند. و اثر داروهای روانپزشکی موئد محکمی در این باره است.(اثر جسم بر روح)

ترکیب انسان از این دو بعد (جسم و روح) منحصر به همین عالم نبوده و اعتقاد به معاد جسمانی  از مسلمات مسلمانان است. و آیات قرآنی بسیاری شاهد بر آن است که انسان با جسم و روح خود در بهشت یا جهنم حضور دارد و به همین دلیل اگر در بهشت باشد، لذت های روحی و جسمی برایش ذکر شده است. و اگر در جهنم نیز قرار بگیرد، از عذاب های روحی و جسمی معذب خواهد بود. در بهشت از رضوان الهی و سلام و تحیت ملائک ، دوستی و عدم کینه لذت معنوی می برد، همچنان که از انواع همسرها، خوردنی ها و نوشیدنی ها نیز لذت جسمی می برد. و در جهنم همچنان که هر نوع خوردنی و نوشیدنی دردآور، رنجشی برای جسم اوست، از تحقیر، غم و اندوه، حسرت و ... روح معذبی خواهد داشت. که در ذیل به بخشی از این آیات اشاره می شود.

بهشت

نعمت ها و پاداش های معنوی و روحانی

«ادْخُلُواْ الجْنَّةَ لَا خَوْفٌ عَلَیْكمُ‏ْ وَ لَا أَنتُمْ تحَزَنُونَ؛[اعراف/۴۹] داخل بهشت شوید، كه نه ترسى دارید و نه غمناك مى‏ شوید!»
«تَعْرِفُ فىِ وُجُوهِهِمْ نَضْرَةَ النَّعِیمِ؛[مطففین/۲۴] در چهره‏ هایشان طراوت و نشاط نعمت را مى ‏بینى و مى‏ شناسى!»
«وُجُوهٌ یَوْمَئذٍ مُّسْفِرَةٌ *ضَاحِكَةٌ مُّسْتَبْشِرَةٌ؛[عبس، آیات ۳۸-۳۹] چهره‏ هایى در آن روز گشاده و نورانى است، * خندان و مسرور است»
«رَّضىِ‏َ اللَّهُ عَنهْمْ وَ رَضُواْ عَنْهُ  ذَالِكَ الْفَوْزُ الْعَظِیمُ؛[مائده/۱۱۹] هم خداوند از آنها خشنود است، و هم آنها از خدا خشنودند این، رستگارى بزرگ است!»

نعمت ها و لذت های جسمی

«مَّثَلُ الْجَنَّةِ الَّتىِ وُعِدَ الْمُتَّقُونَ  تجَرِى مِن تحَتهِا الْأَنهْارُ  أُكُلُهَا دَائمٌ وَ ظِلُّهَا؛[رعد/۳۵] توصیف بهشتى كه به پرهیزگاران وعده داده شده، (این است كه) نهرهاى آب از زیر درختانش جارى است، میوه آن همیشگى، و سایه‏اش دائمى است»

«فِیهَا أَنهْارٌ مِّن مَّاءٍ غَیرْ ءَاسِنٍ وَ أَنهْارٌ مِّن لَّبنَ‏ٍ لَّمْ یَتَغَیرَّ طَعْمُهُ وَ أَنهْارٌ مِّنْ خَمْرٍ لَّذَّةٍ لِّلشَّارِبِینَ وَ أَنهْارٌ مِّنْ عَسَلٍ مُّصَفًّى  وَ لهَمْ فِیهَا مِن كلُ‏ِّ الثَّمَرَاتِ؛[محمد/۱۵] در آن نهرهایى از آب صاف و خالص كه بدبو نشده، و نهرهایى از شیر كه طعم آن دگرگون نگشته، و نهرهایى از شراب (طهور) كه مایه لذّت نوشندگان است، و نهرهایى از عسل مصفّاست، و براى آنها در آن از همه انواع میوه ‏ها وجود دارد»

«كُلَّمَا رُزِقُواْ مِنهْا مِن ثَمَرَةٍ رِّزْقًا  قَالُواْ هَاذَا الَّذِى رُزِقْنَا مِن قَبْلُ  وَ أُتُواْ بِهِ مُتَشَابِهًا  وَ لَهُمْ فِیهَا أَزْوَاجٌ مُّطَهَّرَةٌ  وَ هُمْ فِیهَا خَلِدُونَ؛[بقره/۲۵] هر زمان كه میوه ‏اى از آن، به آنان داده شود، مى ‏گویند: «این همان است كه قبلا به ما روزى داده شده بود. (ولى اینها چقدر از آنها بهتر و عالیتر است.)» و میوه‏هایى كه براى آنها آورده مى‏شود، همه (از نظر خوبى و زیبایى) یكسانند. و براى آنان همسرانى پاك و پاكیزه است، و جاودانه در آن خواهند بود.»

جهنم

عذاب های روحی و معنوی

«كُلَّمَا أَرَادُواْ أَن یخَرُجُواْ مِنهْا مِنْ غَمّ‏ٍ أُعِیدُواْ فِیهَ؛[حج/۲۲] هر گاه بخواهند از غم و اندوه‏هاى دوزخ خارج شوند، آنها را به آن بازمى ‏گردانند»
«قَالَ اخْسَواْ فِیهَا وَ لَا تُكلَّمُونِ؛[مومنون/۱۰۸] (خداوند گوید) ذلیلانه در آنجا ساكت و دور گردید و هرگز با من سخن نگویید.»
«كُلَّما دَخَلَتْ أُمَّةٌ لَعَنَتْ أُخْتَها حَتَّى إِذَا ادَّارَكُوا فیها؛[اعراف/۳۸] هر زمان كه گروهى وارد مى‏ شوند، گروه دیگر را لعن مى‏ كنند تا همگى با ذلّت در آن قرار گیرند»

عذاب های جسمانی

«إِنهَّا لَظَى‏ * نَزَّاعَةً لِّلشَّوَى؛[معارج، آیات ۱۵-۱۶] شعله ‏هاى سوزان آتش است، * دست و پا و پوست سر را مى ‏كند و مى‏ برد!»
«إِنَّ شَجَرَتَ الزَّقُّومِ * طَعَامُ الْأَثِیمِ * كاَلْمُهْلِ یَغْلىِ فىِ الْبُطُونِ * كَغَلىْ‏ِ الْحَمِیمِ؛[دخان، آیات ۴۳-۴۶] مسلّماً درخت زقّوم ... * غذاى گنهكاران است، *همانند فلز گداخته در شكمها مى ‏جوشد *جوششى همچون آب سوزان!»
«وَ تَرَى الْمُجْرِمِینَ یَوْمَئذٍ مُّقَرَّنِینَ فىِ الْأَصْفَادِ * سَرَابِیلُهُم مِّن قَطِرَانٍ وَ تَغْشىَ‏ وُجُوهَهُمُ النَّارُ؛[ابراهیم، آیات ۴۹-۵۰] و در آن روز، مجرمان را با هم در غل و زنجیر مى بینى! (كه دستها و گردنهایشان را به هم بسته است!) لباسهایشان از قطران [ماده چسبنده بد بوى قابل اشتعال‏] است و صورتهایشان را آتش مى ‏پوشاند .»

«إِنَّ الَّذِینَ كَفَرُواْ بِایَاتِنَا سَوْفَ نُصْلِیهِمْ نَارًا كلُّمَا نَضِجَتْ جُلُودُهُم بَدَّلْنَاهُمْ جُلُودًا غَیرْهَا لِیَذُوقُواْ الْعَذَابَ؛[نساء/۵۶] كسانى كه به آیات ما كافر شدند، بزودى آنها را در آتشى وارد مى‏كنیم كه هر گاه پوستهاى تنشان (در آن) بریان گردد (و بسوزد)، پوستهاى دیگرى به جاى آن قرار مى ‏دهیم، تا كیفر (الهى) را بچشند.»

نظرات