فرق اعجاز و سحر چیست؟

معجزه در لغت و اصطلاح

معجزه به معنای عاجز كننده است و در اصطلاح امر خارق العاده ای است كه همراه با دعوی نبوت و تحدّی و مبارزه طلبی است و با مدعا هماهنگ می باشد و كسی از عهده معارضه با آن بر نمی آید.
امام صادق(ع) فرمود: «خداوند معجزه را در اختیار نبی و امام قرار داد تا دلیل باشد بر صدق ادّعای وی كه می گوید: من از جانب خدا می باشم. معجزه آیت الهی است كه جز به دست پیامبران و حجت‏های خود روی زمین نسپارد تا بدین وسیله راستی راستگو و دروغ دروغگو ثابت گردد» [۱]

سحر در لغت و اصطلاح

سحر از نظر لغت و اصطلاح چند معنا دارد:
۱- خدعه و نیرنگ و شعبده و تردستی[۲]
۲- خیالات بدون حقیقت و واقعیت، همانند شعبده و تردستی.
۳- جلب شیطان‏ها از راه‏های خاصی و كمك گرفتن از آنان.

و می توان با توجه به فرق های این دو، به تشخیص معجزه یا سحر پرداخت:

۱- معجزه توسط پیامبر یا امام به منظور اثبات ادعای نبوت و امامت و سایر امور صورت می‏گیرد، پس همیشه همراه ادعای نبوت است. اما سحر ممکن است به غرض کسب پول، شهرت و ... انجام بگیرد.
۲- معجزه منحصر در پیامبران است، ولی هر كس می تواند سحر و جادو را فراگیرد.
۳- انجام معجزه مقدماتی مثل تعلیم، فراهم کردن وسایل و ... ندارد اما سحر نیاز به تعلیم و تربیت، زمان،  وسایل و ابزار خاصی دارد
۴- معجزه واقعی است و هیچ گونه نیرنگی در آن راه ندارد. اما سحر فریب است در نتیجه ممکن است با آن مقابله کرد و اثر آن را از بین برد. مانند داستان حضرت موسی و ساحران كه جادوگران با انداختن طناب هایشان، چشم و دیده مردم را سحر نموده و آن‏ها خیال می كردند بندها مار شده‏اند، در حالی كه حقیقت نداشت. اما عصای موسی، واقعاً و حقیقتاً مار شده و همه طناب‏ها را بلعید.
۵- قلمرو سحر و جادو محدود است و ساحر تنها کاری را می تواند انجام دهد که مدتها آن را تمرین کرده است, بر خلاف معجزه , كه از تنوع برخوردار است، و طبق درخواست مردم، نوع معجزه در بعضی مقاطع تعیین می شده است.
۶-سحر به مرور زمان می تواند امری عادی و معمولی بشود. مثل اینکه پرواز کردن در زمانی غیر عادی بوده اما امروزه به راحتی انجام می شود. اما معجزه هرگز عادی نمی شود.

[۱]. معارف و معاریف، ج ۹، ص ۴۸۲.
[۲]. قاموس اللّغه، ماده سحر.