چرا حضرت ادریس(ع) را مثلث نعمت لقب داده اند؟

ادریس ـ علیه السلام ـ یكی از انبیای الهی است كه در قرآن از او مكرر یاد شده است.
«وَ اذْكُرْ فِی الْكِتابِ إِدْرِیسَ إِنَّهُ كانَ صِدِّیقاً نَبِیًّا * وَ رَفَعْناهُ مَكاناً عَلِیًّا[مریم/۵۶-۵۷] و در این كتاب، از ادریس (نیز) یاد كن، او بسیار راستگو و پیامبر (بزرگى) بود. * و ما او را به مقام والایى رساندیم.»

سلسله نسب او چنین است: ادریس بن مادِربن مهلائیل بن قنیان بن انوش بن شیث بن آدم. و نام مادر او قینوس  بوده است. ادریس نامی عربی است و نام ادریس به زبان عبری اختوق است.
ادریس بسیار اهل فكر بود و بیشتر اوقات سكوت می‌كرد و هنگام راه رفتن سر به زیر بود،[۱] او مبدع و مؤسس بسیاری از علوم و متون است که آنها را تدریس می‌كرد، و به هفتاد زبان آشنا بود و به آن‌ها تكلم می‌كرد.
شغل او تدریس بود، علم نجوم و حساب و علم حكمت را در نقاط مختلف جهان از جمله یونان چونان بذر پاشید و حكمای الهی یونان از علم او بهره برده‌اند،‌او در میان یونانیان به طرسمین و ارمس مشهور است و اعراب آن جناب را هرمس والمثلث بالنعمه خوانند. مراد از هرمس عطارد است و مقصود از نعمت در "المثلث بالنعمه"  ‌حكمت،‌ حكومت و نبوت است، که ایشان هر سه را در اختیار داشته اند.

۱. علم و حكمت:
چنان‌كه می‌دانید علم بهترین نعمتی است كه خداوند به انسان عطا فرموده است تا به بركت آن از جهالت رها شود و راه درست را تشخیص دهد. چنانكه اگر علم از جوامع انسانی رخت بر بندد، جامعه انسانی تبدیل به جامعه درندگان خواهد شد. اگرچه استفاده صحیح از علم نیز مسئله مهم است و اگر از علم استفاده‌ای در جهت ارتقای انسانیت و پیشرفتو  تمدن به كار گرفته شود در این صورت علم مفید خواهد بود، ولی اگر همین نعمت بزرگ الهی را مثلا برای ساختن بمب اتم به كار گیرند و به وسیله آن انسان‌ها را به خاك خون بكشند، این علم ابزاری خواهد بود، که تنها جنایت ها و خباثت ها را بزرگ تر می کند.

۲. حكومت:
حكومت نیز یكی از نعمت‌های الهی است كه خداوند برخی از انبیای خویش را به حکومت ظاهری رسانده  است كه در سایه حكومت عادلانه امور جوامع بشری را نظم داده و انسان‌ها را در راه رسیدن به سعادت، ترقی دنیا و آخرت یاری دهند،‌ البته در طی تاریخ مکرر حکومت به دست نااهلان بوده که از آن برای سودجویی و خودكامگی استفاده کرده اند و در زمین فساد آفریده اند.

۳. نبوت
سومین نعمت خداوند بر ادریس پیامبر ـ علیه السلام ـ این است كه خداوند او را نعمت نبوت داد، نبوت یكی از نعمتهای بزرگ الهی است، كه از آن در روایات اسلامی به حجت ظاهری تعبیر شده است. اگر نعمت نبوت كه از لطف الهی شامل انسانیت شده وجود نداشت بشر از هر سعادتی محروم بود. چون علم از منشاء نبوت و وحی به انسان رسیده است و حكومت در سایه علم معنا پیدا می‌كند.

پس‌حكومت،علم و نبوت سه نعمتی است كه خداوند به ادریس داده، و به همین جهت او را مثلث نعمت می خوانند.

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
۱. تاریخ انبیاء و قصص قرآنی عمادزاده.
۲. داستان‌های قرآن در المیزان حسین فعال عراقی.
۳. تاریخ انبیا، سید هاشم رسولی محلاتی. نام ادریس مشتق از دروس است و دروس ناپدید شدن نشان را گویند. از این جهت او را ادریس گویند كه در جهان دیده نشد و به یكباره از چشم‌ها پنهان شد، چنانكه قرآن از آن واقعه یاد نموده است.

[۱]. میرخواند، روضة الصفا فی سیرة الانبیاء والملوك الخلفاء، ج ۱، ص ۶۳ ، و طبری، محمد بن جریر، تاریخ طبری، بیروت، ‌روائع التراث العربی، ۱۳۸۷ ق، ج۱،‌ص ۱۷۰، و ابن اثیر الكامل، بیروت، دارصادر، ۱۴۰۲، ج۱، ص ۶۲، و ابن سعد، طبقات الكبری، بیروت، دارصادر، بی‌تا، ج۱، ص۴۰.