رفتن بر سر خاک از دنیا رفتگان چه اثری دارد؟

بر اساس آیات و روایات، ارتباط خاصی میان قبر برزخی و قبر خاکی، یعنی بین روح انسان در برزخ  و بدن مادی او در قبر خاکی وجود دارد. این ارتباط، در اصل از ارتباط روح و بدن مادی که در  طول زندگی دنیوی با یکدیگر یک نوع اتحاد داشته‏اند، سرچشمه می‏گیرد که با قطع تعلق روح از  بدن پس از مرگ به کلی از میان نمی‏رود، بلکه یک نوع ارتباط در حدّ پایین‏تری میان روح برزخی و  بدن مادی و خاکی وجود دارد، از همین رو، قبر خاکی با قبر و عالم برزخی روح ارتباطی دارد که  نقاط دیگر این ارتباط را ندارند، به همین جهت است که به رغم حضور روح در عالمی فوق ماده،[برزخ] توجه خاصی به بدن مادی و نقطه‏ای که بدن خاکی در آن است، دارد.

بر اساس ارتباط میان قبر خاکی و قبر برزخی است که دستور و احکام خاصی در باب قبر، تشییع  جنازه، کفن، دفن، حرمت قبر، استحباب زیارت قبور، دعا، طلب رحمت و مغفرت بر سر  قبور و نظایر آن ها در شریعت اسلامی وجود دارد.
ارتباط روح با قبر خاکی موجب می‏شود که بتوان از این طریق بهتر با روح رابطه برقرار و به او توجه کرده و نیز توجه او را جلب کرد، بدین جهت در روایات تأکید فراوانی بر زیارت قبور، دعا، طلب رحمت و مغفرت و تلاوت قرآن کریم بر سر قبرها شده، هر چند این آداب در هر جایی برای مردگان خوب است، ولی به دلیل ارتباط قبر برزخی با قبر خاکی بر انجام این آداب بر سر قبرها تأکید بیش تری شده و از استحباب بیش تری برخوردار است. امام رضا(ع) فرمود:«هر کس قبر مؤمنی را زیارت کند و سوره "انّا انزلناه" را هفت بار، بر قبر او بخواند، خداوند او و صاحب قبر را می آمرزد».[۱]
از طرفی ارواح نیز بر اساس این ارتباط با بدن مادی و قبر خود از حضور مؤمنان مسرور و شادمان می‏شوند.
حضرت علی(ع) می‏فرماید: «اموات خود را زیارت کنید ،چون آن‏ها به خاطر زیارت شما خوشحال می‏شوند. شخص کنار قبر پدر و مادرش بعد از این که برای آن‏ها دعا کرد، می‏تواند حاجات خود را طلب نماید».[۲] در روایات متعددی وارد شده: «وقتی مؤمنان به زیارت اهل قبور می‏روند، آن‏ها علم به حضورشان پیدا می‏کنند . از حضور مؤمنان بر سر قبور خود خوشحال می‏شوند. با آن‏ها اُنس می‏گیرند. وقتی که مؤمنان از روی قبر آن‏ها دور می‏شوند، دچار وحشت می‏شوند».[۳]

خواندن دعا و قرآن و طلب آمرزش برای اموات و زیارت قبور آنان موجب آرامش اهل قبور و بالا رفتن درجه آن‏ها می‏شود. از امام صادق(ع) سؤال شد: زمانی که شخص بر قبر پدرش و قبر افراد دیگر اعم از این که نزدیک قبر پدرش باشند یا قبوری که دورتر هستند، حضور پیدا کند، آیا نفعی برای اهل قبور دارد؟ امام(ع) فرمود: «بله، حضور برای اهل قبور نفع دارد. همان طوری که برای شما هدیه‏ ای آورند، شاد و خوشحال می‏شوید، آن‏ها هم از حضور شما خوشحال می‏شوند».[۴]

[۱]. صدوق من لا یحضره الفقیه، ، ج ۱، ص ۱۱۵، ح ۴۰.صدوق، دارالأضواء، بیروت
[۲]. وسائل الشیعه، ج ۲، ص ۸۷۸، ح ۵،نشر دارالاحیا التراث العربی، بی تا
[۳]. همان، احادیث ۴۳۲۱.
[۴]. میزان الحکمه، ج ۲، ص ۱۲۰۰، ح ۷۹۸۸،نشر دارالحدیث، قم، ۱۴۱۶ ق