اولاً، امر به ذبح اسماعیل، امری استثنایی و منحصربهفرد در دین بوده و نمیتوان از این مورد شخصی، تضادی کلی یا جزئی میان «دین و اخلاق» را نتیجه گرفت.
دوم اینکه، اگر تعارضی در اینجا وجود داشته باشد، بیش از آنکه تعارض دین و اخلاق باشد، تعارضی میان دو گزاره دینی است، چرا که دین نیز به حرمت قتل نفس محترمه فرمان داده است.
سوم اینکه، تعارض ادعا شده در این داستان، ابتدایی بوده و با نگاه دقیقتر_روشن میشود که فعل حضرت ابراهیم۷را میتوان مستند به حکمت بیکران خدا، قابل توجیه دانست.
چهارم اینکه، کشتن و کشته شدن زمانی ازنظر اخلاقی قبیح است که برای امری واهی و باطل حاصل شده باشد، درنتیجه فعل حضرت ابراهیم۷که مخالف هوای نفسانی ایشان بوده و به امر الهی و به جهت تقرب حق، صورت گرفته است، فعلی کاملاً شایسته و اخلاقی است.
درنتیجه در جانب امر خداوند، ازآنجهت که امری حقیقی نبوده و بنا بر مصلحتی در شرایط خاص صورت گرفته است، مخالفتی با اخلاق وجود نداشته و در جانب پیامبران الهی نیز ازآن جهت که فعل ایشان تابع فرمان حق بوده و با مخالفت با هوای نفس و قربانی خویش در مسیر قرب الهی تحققیافته است، متصف به مرتبهای عالی از اوصاف اخلاقی است؛ تا جایی که حتی در نگاه برخی همچون کی یرکه گور (۸)، عمل ابراهیم۷، فرا رفتن از اخلاق ظاهری و رفتن به مرتبه عشق و ایمان بهحساب میآید که فقط معشوق در آن دیده میشود، نه خود و نه دیگری.
با این توضیحات مشخص میشود که دین و اخلاق، نه به شکل کلی، متباین و در تضاد هستند، نه بهصورت جزئی و نه حتی بهصورت شخصی و استثنائی.
اخلاق و عرفان
ذبح اسماعیل
شیوه های ترغیب دختران به حجاب
در دین اسلام، محبت اساس و رکن جذب و هدایت است. ادیان الهی از محبت، به دل ها رسوخ کرده و راسخ می مانند. از مهم ترین و مؤثرترین روش های پیامبر اکرم (ص)استفاده از این روش بوده است؛
ملاک ریا؛ نشانهها و راهکار درمان
بهفرموده امیرالمؤمنین علیهالسلام ریاکار سه نشانه دارد:
«اگر مردم او را ببینند بانشاط میشود (اعمال را باکیفیت بهتر انجام میدهد) وقتی تنها شود کسالت او را فرامیگیرد (نسبت به اعمال بیرغبت میشود) دوست دارد در تمامکارها ستایش شود»(۲)
آداب دعا کردن
پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله) فرمود: «رَحِمَ اللهُ عَبْداً طَلَبَ إلی اللهِ حاجَةً فَألَحَّ فی الدُّعاء(۱)؛ خداوند بندهای را که از او طلب و حاجتی دارد و بر آن پافشاری میکند، مورد رحمت خویش میدهد.»
تاثیر دعا بر کار وبرکت
کوتاهسخن اینکه دنیا بر اساس قوانین ثابت و اسباب و مسببات بناشده است و هر که در دنیا و با هر نیتی تلاش کند، نتیجه آن را خواهد دید. درعینحال یکی از همان علل و اسباب، دعاست که خداوند آن را قرار داده که انسان بعد از کار و تلاش، با بهرهگیری از آن، از خداوند بخواهد که مسیر صحیح و پرروزی را در پیش او قرار دهد. ازاینرو صرف دعا کردن بدون تلاش و یا تلاش محدود کفایت نمیکند و باید برای رسیدن به هدف، تلاشی مضاعف داشت. خدا نیز بر پایه دعا به زندگی و کار انسان برکت عطا کرده و سرمایه انسان دوچندان میشود. حتماً خودتان در بازار کار و سرمایه انسانهای متدین زیادی را میشناسید که در حال حاضر و بر اساس همین نکته، از مکنت مالی بسیار خوبی برخوردارند. البته برخی از ناکامیها در زندگی میتواند به سبب آزمایشات الهی باشد که با صبر و استقامت و مقاومت میتوان از آنها بهسلامت خارج شد و خداوند نیز پاداش صابران را که وعده داده به انسان عطا خواهد کرد.
همین مسئله در مورد مناسبات سیاسی حاکم بر عالم هم صادق است و طبیعتاً هیچ قوم و ملتی بدون کار و تلاش و صرفاً با دعا نمیتوانند جایگاه ممتاز در نظام موجود در دنیا داشته باشند.