افعال الهی

آیا تقاضای خدا از بندگان برای عبادت، برای نیاز اوست؟

تقاضای خدا

شهر سوال ـ خدا یعنی موجودی که تمام موجودات ضعیف و محتاج، از او وجود گرفته اند و در خود او هیچ نوع نقص و نیازی وجود ندارد. باید توجه کرد که موجودی نیازمند، هرگز خدا نخواهد بود. چون دلایلی که برای اثبات وجود خدا مطرح شده، وجود واجب الوجود را اثبات می کند و در واجب الوجود، هیچ نقص و نیازی راه ندارد. این مسائل در جای خود مطرح شده. اما اینکه دعوت خدا به عبادت با بی نیازی او چگونه ممکن است، مساله ای است که در این جا باید به آن بپردازیم.

چرا علیرغم رازق بودن خدا، در دنیا گرسنگان زیادی وجود دارند؟

شهر سوال ـ معنای رزاق بودن خدای متعال، این نیست که تحت هر شرایطی و برای هر فردی، خوراکش در وقت لازم تهیه می شود و هیچ کس گرسنگی نمی بیند. چنین معنایی با مشاهده وضعیت گرسنگان و ... غلط بودن خود را نشان می دهد.

با اینکه خداوند حاکم دادگاه است، چه نیازی به شهادت شاهدان وجود دارد؟

دادگاه

شهر سوال ـ خدای تعالی هیچ نیازی به شهادت شاهدهای دیگر ندارد. و این شهادتها برای تعیین حکم حاکم دادگاه قیامت (یعنی خدای عز و جل) نیست. بلکه شاید این شهادت ها خودش نوعی از عقاب و تنبیه مجرمان یا پاداش نیکوکاران باشد. چون منظور از شهادت در قیامت، همان شهادتی که ما در دادگاهای دنیا داریم نیست. بلکه این شهادت ها، شهادت های تکوینی هستند. یعنی همان گونه که تصویر در آینه به دلیل تکوین و ذات آن نشان داده می شود. در قیامت نیز پرده ها کنار می رود.

خداوند قبل از آفرینش انسان، فرشته ها و جنیان چه می کرده است؟

شهر سوال ـ اکثریّت عرفا و فلاسفه اسلامی بر این اعتقادند که عالم خلقت قدیم زمانی است. یعنی زمانی نبوده که عالم نبوده باشد. چون از وجود علّت تامّه، وجود معلول آن نیز لازم می آید. یعنی محال است علّت تامّه موجود باشد ولی معلول آن موجود نباشد؛ و الّا لازم می آید که علّت تامّه در همان حال که علّت تامّه است، علّت تامّه نباشد؛ و این اجتماع نقیضین است؛ و اجتماع نقیضین ذاتاً محال است. بنابراین، اگر خدا علّت تامّه عالم است؛ و خدا همواره بوده و خواهد بود؛ پس عالم نیز همواره بوده و خواهد بود. لکن همواره معلول خدا و قائم به او بوده و خواهد بود.

اگر خدا داخل زمان نیست، پس چگونه آسمان و زمین را در شش روز آفریده است؟

شهر سوال ـ ذات خدای متعال، با افعال و صفات فعلی او یکسان نیست. و در مباحث خداشناسی، همیشه بحث صفات ذاتی از صفات فعلی را جدا می سازند. اگر چه افعال الهی می تواند، نشانه هایی برای شناخت ذات باشد، اما معنای آیه و نشانه بودن، عینیت و یک چیز بودن فعل و ذات نیست.

هر كاری خداوند متعال انجام می‌دهد خوب است ؟ یا خوب آن است كه خدا انجام میدهد ؟

شهر سوال ـ این مساله در مباحث کلامی سابقه بسیاری دارد. و بحث از آن منحصر به اسلام نیز نیست. بلکه مثلا در مسیحیت نیز مباحث بسیاری در این باره وجود دارد. و معمولا نیز در بحث ها دو گروه به وجود آمده است. یک گروه برای اینکه خدای تعالی را به گمان خود محدود نکنند، مدعی شده اند که خوب همان است که خدا انجام می دهد. یعنی ما فهم مستقلی از خوب و بد نداریم.

خداوند قبل از این كه زمان را بیافریند چه میكرد؟

شهر سوال ـ البته توجه به حقیقت زمان، می تواند ما را به وجه صحیحی از سوال برساند. اگر به این دقت کنیم که زمان چیزی جز تغییر تدریجی نیست، سوال به این شکل خود را نشان می دهد که قبل از خلق عالم ماده، که دارای تغییرات تدریجی است، خداوند چه می کرده است؟

آیا زبان خدا عربی است؟

شهر سوال ـ خداوند از هر گونه نقص و عیبی منزه است و در نتیجه نمی توانیم تکلم خداوند را مانند تکلم خود بدانیم. تکلم خداوند، خلق اصوات است، و خلق اصوات نیز به منظور فهم مخاطب سخن است. طبیعتا برای کسی مثل حضرت موسی (ع) به زبان عبری خواهد بود و برای کسی مثل حضرت محمد (ص) به زبان عربی خواهد بود. پس نمی توانیم یک زبان را الهی و باقی زبان ها و لغات را غیر الهی بدانیم. چون تنها یک تفاوت در نظام هستی سبب برتری است و باقی تفاوت ها، تنها برای شئون لازم جامعه بشری است...

چگونه با اعتقاد به معلوم بودن سرنوشت انسان در نزد خدا، جبر نداریم؟

جبر

شهر سوال ـ گرچه خداوند بر سرنوشت انسانها آگاه است، اما متعلق آگاهی خداوند سبحان اختیار انسان است نه فعل او؛ به عبارتی دیگر خداوند می داند که فلان شخص به اختیار خود شراب خواهد خورد و این شخص در خوردن شراب مختار است و جبری وجود ندارد، او می توانست بخورد و می توانست نخورد ، اما با سوء اختیار خورد شراب را خورد. پس شخص در این امر مختار است و جبری وجود ندارد.

تقدیر الهی بهتر است یا تدبیر بنده؟

تقدير الهي

شهر سوال ـ "در حدیث قدسی است که خداوند متعال فرمود: (یابن آدم تقدیری یضحک من تدبیرک)،تقدیرات من به تدبیرات تو می خندد، نقل می کنند که شخصی که بسیار از بمبارانهای عراق وصدای آن می ترسید از ترس اینکه مبادا یکی از موشکها به او اصابت کنداز ترس موشک،فرار کرد وبه دامنه های کوه های کرج رفت وهمانجا چادر زد،اتفاقا موشکی به همانجا اصابت کرد ومرد.