چرا در مقابل ۷۰ سال، بهشت یا جهنم ابدی قرار گرفته است؟

قبل از هر سخنی لازم است بدانیم مطابق متون دینی، عده محدودی برای ابد در جهنم باقی می مانند و اکثر گناهکاران بعد از مدتی (با توجه به گناهان آن اشخاص) از جهنم خارج شده و وارد مراتب نازل بهشت می شوند. هر چند اگر فقط عذاب برزخ را نیز در نظر بگیریم، هیچ عاقلی مرتکب گناه نخواهد شد. علاوه بر اینکه هیچ گناهکاری در روز اول ارتکاب گناه، نمی تواند تضمین کند که در آینده از شقی ترین افراد نخواهد شد.

امیر المومنین (ع) می فرمایند: «انسانى كه دوستدار و مطیع ما باشد، به نعمتهاى جاودان نوید داده شده، و دشمنانى كه با ما سر ستیز دارند، عذاب ابدى در پیش خواهند داشت و اما آن كس كه وضعش معلوم نیست و نمى‏داند سرانجامش چه خواهد شد، مؤمنى است كه به زیان خود زیاده روى نموده و مشخص نیست سرانجامش به كجا خواهد كشید، خبر مبهم و ترسناكى به او مى‏رسد، ولى خداوند هرگز او را با دشمنان ما برابرنخواهد كرد، و به شفاعت ما او را از جهنّم بیرون مى‏آورد، پس كار نیك انجام دهید و از خدا اطاعت كنید. مطمئن نباشید و سزاى گناه را از طرف خدا ناچیز مشمارید! زیرا شفاعت شامل حال «مسرفین» نخواهد شد، مگر بعد از سیصد هزار سال.»[۱]

درباره عذاب یا نعمت جهان آخرت نیز باید درک صحیحی نسبت به آن داشته باشیم. جزای اعمال ما، با قرار داد و امری اعتباری به ما نمی رسد. بلکه اعمال ما، نوعی از علیت را برای آن دارند. بنابراین هر عملی در دنیا و عالم طبیعت اثر خود را در قیامت بجای خواهد گذارد، مثلا اگر فردی چاقویی را در چشم خود فرو كند، فرو بردن چاقو در چشم موجب خواهد شد این فرد تا ابد نابینا بماند و هیچ راهی برای رهایی از كوری وجود ندارد. پس اعمال ما، نتیجه خود را به دنبال خواهند داشت و ما باید مراقب باشیم که یک عمل می تواند، امتدادی به اندازه ابد ایجاد کند.
و مساله دیگر اینکه، اعمال ما سازنده شخصیت ما هستند. و جزا به حاصلی که در انتها به دست آورده ایم، و شخصیتی که ساخته ایم، تعلق می گیرد. به همین دلیل، خدای متعال روزه را اصل معرفی نمی کند؛ بلکه روزه ای که منجر به تقوا شود، را ارزشمند می شمارد:
«یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَیْكُمُ الصِّیامُ كَما كُتِبَ عَلَى الَّذینَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ؛[بقره/۱۸۳] اى افرادى كه ایمان آورده‏اید! روزه بر شما نوشته شده، همان‏گونه كه بر كسانى كه قبل از شما بودند نوشته شد تا پرهیزكار شوید.»

با توجه به مطالب مذکور در نوع رابطه بین عمل و جزای اخروی روشن می شود که چرا در مقابل عمل ۷۰ ساله، جزای ابدی قرار می گیرد. گناهکار برای خود شخصیتی ساخته است که از هر فرصتی برای گناه استفاده می کند:
«حَتىَّ إِذَا جَاءَ أَحَدَهُمُ الْمَوْتُ قَالَ رَبّ‏ِ ارْجِعُونِ * لَعَلىّ‏ِ أَعْمَلُ صَالِحًا فِیمَا تَرَكْتُ  كلاَّ  إِنَّهَا كلَمَةٌ هُوَ قَائلُهَا؛[مومنون، آیات ۹۹ و ۱۰۰] (آنها هم چنان به راه غلط خود ادامه مى‏دهند) تا زمانى كه مرگ یكى از آنان فرارسد، مى‏گوید: «پروردگار من! مرا بازگردانید! * شاید در آنچه ترك كردم (و كوتاهى نمودم) عمل صالحى انجام دهم!» (ولى به او مى‏ گویند چنین نیست! این سخنى است كه او به زبان مى‏ گوید (و اگر بازگردد، كارش همچون گذشته است.»

ابو هاشم گوید: «از امام صادق علیه السّلام سؤال كردم چرا مردم در بهشت و دوزخ مخلّد مى‏ باشند فرمود: براى اینكه گناهكاران نیت داشتند اگر در دنیا بطور جاودانى زندگى كنند دست از معصیت باز ندارند و همواره نافرمانى كنند و لذا همیشه در دوزخ خواهند ماند. اما اهل بهشت از این رو همیشه در بهشت مى‏مانند كه آنها نیت كرده بودند مادامى كه زنده هستند از خداوند اطاعت كنند، پس بنا بر این آنها با نیت خود عذاب جاودانى دارند و اینان هم طبق نیت خویش در نعمت‏ها و لذت‏ها جاودان مى‏ باشند.»[۲]

[۱]. معانی الأخبار، ص: ۲۸۸.
[۲]. الكافی، ج‏۲، ص: ۸۵.