مقام علما بالاتر است یا شهدا؟

مقام شهدا و علما

به این سوال به طور کلی  نمی توان پاسخ داد، چون هم مقام شهدا و هم مقام علما مراتب دارد و همه با هم مساوی نیستند.
شهادت نقطه اوج كمال است.
پيامبر اكرم (ص) فرمود: فَوْقَ كُلِّ ذِي بِرٍّ بِرٌّ حَتَّى يُقْتَلَ الرَّجُلُ فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَإِذَا قُتِلَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَلَيْسَ فَوْقَهُ بِرّ؛
بالاتر از هر كار خير و نيكي (كه به ذهن مي آيد)، نيكي برتري وجود دارد، ( اين پله هاي نردبان فوقيت ادامه مي يابد) تا مي رسد به آنجايي كه فردي در راه خدا كشته و شهيد مي شود، آن هنگامي كه شهادت امضا و محقق شد، بالاتر از آن، نيكي و مقام و منزلتي وجود ندارد.[۱]
امام خمينى رضوان الله تعالي عليه نیز فرموده اند: مقام شهيد چقدر مهم است كه همه حُجُب و پرده‏ ها برداشته مى‏ شود و (شهيد) كمال مطلق را ( با چشم دل خود) مى‏بيند. چون به اختيار، تمام پرده ‏هاى مادى را بالا زده است و از پوسته آنها بيرون آمده، مال و جان و زن و فرزند و تمايلات نفسانى و همه چيز خود را در راه خدا داده است و از اين مقامى بالاتر تصور نمى‏ شود.[۲]

از طرف دیگر در احادیث زیادی مقام علما برتر از شهدا بیان شده است:
امام جعفرصادق (ع) در خصوص علم و عالم فرموده اند: در روز قیامت میزان اعمال و علم بشر برپا می شود؛ یکی از سنجش هایی که در عرصه محشر انجام می شود  خون شهدا و مرکب دانشمندان است و کفه ای که در آن مداد علما است سنگین تر از کفه ای خواهد بود که خون شهدا در آن قرار دارد.
مقام شهید در اسلام فوق العاده بالاست «عند ربهم یرزقون» هستند و در جوار حضرت حق روزی می خورند و با این همه عظمت و جایگاهی که برای شهدا فرض شده است، در برخی مواضع، مقام آنها از عالم کمتر است. شهید با قوه قهریه جسم دشمن را متلاشی می کند، ولی عالم با قلم، فکر دشمن را یا در هم می کوبد و یا او را هدایت می کند، پس عالم با روح سروکار دارد و شهید با جسم.

اما به طور کلی هر کسی در هر موقعیتی که قرار دارد، روح تعبد و تسلیم بودنش در برابر پروردگار است که او را به بالاترین مقام می رساند. این تعبد گاهی و انجام وظیفه گاهی در میدان جنگ و جهاد نمود پیدا می کند و گاه در عرصه علم و اجتهاد. چه بسا شهیدانی که در نزد خدا هیچ ارزشی ندارند، چون هدف مقدسی از جهاد نداشته اند؛ و چه بسا علمایی که از پست ترین مقامات هم محروم باشند،؛ چون تقوا و اخلاص لازم را رعایت نکرده اند.
/۳۱۶/

پی نوشت:
[۱]. کافی، ج ۲، ص ۳۴۸
[۲]. حاج شيخ عباس مخبر دزفولى، ارمغان شهيد‏، ص ۱۲

نظرات