عایشه چگونه از دنیا رفت؟

درباره چگونگي مرگ عايشه، اختلاف نظر وجود دارد. منابع اهل سنت مرگ او را طبيعي دانسته و گفته‌اند که در سال ۵۸ هـ.ق عايشه از دنيا رفت و ابوهريره بر او نماز خواند. البته قبل از آن نوشته‌اند که ابوهريره نيز در همان سال عمرش به پايان رسيد.[۱] عايشه در قبرستان بقيع به خاک سپرده شد.
اما برخي از منابع شيعه، معاويه را عامل مرگ عايشه مي‌دانند. سيد بن طاوس دو نقل را در اين‌باره از کتاب «اوائل الاشتباه» تأليف ابوعَروبَه(متوفي ۳۱۸ هـ.ق)[۲] نقل کرده است. ابوعروبه در نقل اول خود چنين آورده است: «معاويه در مدينه روي منبر پيامبر مشغول گرفتن بيعت از مردم براي يزيد بود که عايشه از اتاقش صدا زد: ساکت باش! ساکت باش! آيا رسم اين است که بزرگان، مردم را براي بيعت گرفتن براي پسرشان دعوت کنند؟ معاويه گفت: نه. عايشه گفت: پس در اين کارت به چه کسي اقتدا کرده‌اي و از سنت چه کسي پيروي مي‌کني؟ معاويه خجالت زده شد و از منبر پايين آمد و چاهي کَند و با مکر و حيله عايشه را در چاه انداخت و بدين علت عايشه از دنيا رفت».
ولي در نقل ديگري آمده: «عايشه در حالي‌که سوار بر الاغ بود به خانه معاويه رفت. عايشه حرمت معاويه را رعايت نکرد با الاغش به روي فرش‌ها رفت. و الاغ بر آنها ادرار کرد. معاويه از اين کار عايشه به مروان شکايت کرد و گفت: من نمي‌توانم اين زن را تحمل کنم. با اجازه معاويه، مروان عهده‌دار حل اين مشکل شد. او چاهي کَند و کاري کرد که عايشه در آن افتاد. اين اتفاق در روز آخر ذي الحجه واقع شد».[۳]
نويسنده کتاب «الصراط المستقيم» پس از اين‌که جريان اول را نقل کرده، در روايتي از ابي العاص جريان دوم را هم آورده است.[۴] صاحب اين کتاب در ادامه از اعمش نقل مي‌کند: «هنگامي که معاويه به کوفه آمد گفت: من براي اين‌که نماز بخوانيد يا روزه بگيريد با شما نجنگيدم، بلکه براي اين جنگيدم که بر شما حکومت کنم». سپس اعمش مي‌گويد: «کسي را بي‌حياتر از او [معاويه] ديده‌ايد؟ او هفتاد هزار نفر را کشت که در بين آنها عمار، خزيمه، حجر، عمرو بن حمق، محمد بن ابوبکر، مالک اشتر، اويس قرني، ابن صوحان، ابن تيهان، عايشه و ابن حسان وجود دارند».[۵]
 

پی نوشتها:
[۱]. ذهبى، محمد بن احمد‏، تاريخ اسلام، تحقيق: تدمرى، عمر عبد السلام، ج ۴، ص ۱۶۴، دار الکتاب العربى، بيروت، چاپ دوم، ۱۴۱۳ق؛ ابن اثير، علي بن محمد، الکامل في التاريخ، ج ۳، ص ۵۲۰، دار صادر، بيروت، ۱۳۸۵ق.
[۲]. اَبوعَروبه، حسين بن محمد بن أبي معشر مودود ابن حماد السلمي الحراني‏ از مورّخان قرن چهارم هجري است؛ ر.ک: امين عاملي‏، سيد محسن، اعيان الشيعة، ج ۶، ص ۱۶۶ – ۱۶۷، دار التعارف للمطبوعات‏، بيروت، ۱۴۰۶ق.
[۳]. سيد بن طاوس، الطرائف في معرفة مذاهب الطوائف، ج ۲، ص ۵۰۳، الخيام، قم، چاپ اول، ۱۳۹۹ق.
[۴]. عاملي نباطي، علي من محمد، الصراط المستقيم إلي مستحقي التقديم، محقق و مصحح: رمضان، ميخائيل، ج ۳، ص ۴۵، المکتبة الحيدرية، نجف، چاپ اول، ۱۳۸۴ق.
[۵]. همان، ص ۴۸.