دلیل وجود این همه شبهه دینی چیست؟ آیا دین غلط است که این همه شبهه دارد؟

اولا انسان ناآشنا مانند شخص گیر کرده در هوای مه آلود است. ابتدا که نگاه می کند، هیچ چیز برایش قابل تشخیص نیست. اما کافیست گام بردارد تا مرحله به مرحله، بتواند همه چیز را مشاهده کند. پس باید گام در راه گذاشت تا حقیقت شبهات را دریافت.

ثانیا انسان باید قبل از هر چیز شیوه بررسی و کشف حقایق را بیاموزد. و بتواند مطالب اصولی و اساسی را از فرعیات تشخیص دهد. و با شناخت دقیق اصول، تکلیف خود را در فروع مشخص کند. که با تمسک به اصول، می توان فروع را بدون بررسی نیز پذیرفت.

ثالثا انسان عاقل ذهن خود را انبار شبهات و سوالات نمی کند تا به جایی برسد که کوهی از ابهام در مقابل خود ببیند. بلکه هر مساله ای که برایش پیش می آید را تحلیل کرده و به اندازه کافی برای جوابش وقت می گذارد. و اگر توان بررسی ندارد، از قرار دادن خود در معرض ابهام های بیشتر  پرهیز می کند.

رابعا شبهات زیاد نشانه اهمیت دین است که مخالفانش دست از مخالفت نمی  کشند و هر روز سعی در تولید شبهه جدید یا بازتولید شبهات قدیمی با ادبیات جدید و متنوع می کنند. کما اینکه حجم زیاد طلای تقلبی به معنای بی ارزش بودن طلا نیست.

اما درباره چرایی وجود شبهه، باید توجه کنیم که خدای متعال دنیا را برای امتحان انسان قرار داده است و به انسان اختیار داده که لازمه آن وجود دو راهی است. و دو راهی باید حقیقتا محقق شود. و تمام ملزومات رفتن در مسیر باطل نیز مهیا باشد. از همین رو خدای متعال، علاوه بر اذن به شیطان جهت گمراه کردن، ابزار آن را هم در اختیار شیطان گذاشته است. که یکی از عمومی ترین آنها، شبهات است. که در مقابل هر ندای الهی و دعوت به حق، سخن باطلی نیز ایجاد شده است:

وَ ما أَرْسَلْنا مِنْ قَبْلِكَ مِنْ رَسُولٍ وَ لا نَبِيٍّ إِلاَّ إِذا تَمَنَّى أَلْقَى الشَّيْطانُ في‏ أُمْنِيَّتِهِ (۵۲ حج) و پيش از تو [نيز] هيچ رسول و پيامبرى را نفرستاديم جز اينكه هر گاه چيزى تلاوت مى‏ نمود، شيطان در تلاوتش القاى [شبهه‏] مى ‏كرد.

البته تلاش شیطان در شبهه افکنی سبب از بین رفتن حق نمی شده است. و خدا آیات خود را تحکیم می نماید و شبهات جواب داده می شوند:

فَيَنْسَخُ اللَّهُ ما يُلْقِي الشَّيْطانُ ثُمَّ يُحْكِمُ اللَّهُ آياتِهِ وَ اللَّهُ عَليمٌ حَكيمٌ (۵۲ حج) پس خدا آنچه را شيطان القا مى‏ كرد محو مى‏ گردانيد، سپس خدا آيات خود را استوار مى ساخت، و خدا داناى حكيم است.

و این چرخه ایجاد شبهه و جواب آن، سبب جدا شدن بیمار دلان از مومنان می شود:

لِّيَجْعَلَ مَا يُلْقِى الشَّيْطَانُ فِتْنَةً لِّلَّذِينَ فىِ قُلُوبهِِم مَّرَضٌ وَ الْقَاسِيَةِ قُلُوبُهُمْ  وَ إِنَّ الظَّلِمِينَ لَفِى شِقَاقِ  بَعِيدٍ * وَ لِيَعْلَمَ الَّذِينَ أُوتُواْ الْعِلْمَ أَنَّهُ الْحَقُّ مِن رَّبِّكَ فَيُؤْمِنُواْ بِهِ فَتُخْبِتَ لَهُ قُلُوبُهُمْ  وَ إِنَّ اللَّهَ لَهَادِ الَّذِينَ ءَامَنُواْ إِلىَ‏ صِرَاطٍ مُّسْتَقِيمٍ(۵۴و ۵۳ حج) هدف اين بود كه خداوند القاى شيطان را آزمونى قرار دهد براى آنها كه در دلهايشان بيمارى است، و آنها كه سنگدلند و ظالمان در عداوت شديد دور از حقّ قرار گرفته‏ اند! و (نيز) هدف اين بود كه آگاهان بدانند اين حقّى است از سوى پروردگارت، و در نتيجه به آن ايمان بياورند، و دلهايشان در برابر آن خاضع گردد و خداوند كسانى را كه ايمان آوردند، بسوى صراط مستقيم هدايت مى‏ كند.

از همین رو کنه شبهات به انتها می رسند و نه شبهه ای بدون پاسخ می ماند. فقط افراد متمایز می شوند و صف مومنان از صف کفار جدا می شود. که عده ای به دنبال طرح شبهات جدید یا بازآفرینی شبهات قبلی یا ترویج آن در قالب های متنوع هستند، و عده ای نیز به شبهات جواب می دهند و به تحکیم آیات الهی مشغول هستند. تا در این میان افراد تازه وارد نیز عیارشان سنجیده شود و به یکی از دو صف ملحق شوند. و طبیعتا هر کدام از لشگر حق یا باطل، از پشتیبانی فرشتگان یا شیاطین بهره مند می شود. که اینها به شکل پنهان و با القای در قلوب کمک می کنند.

البته کمکها همیشه به شکل پنهانی و القای قلبی نیست، و  همان طور که ممکن است پشتیبانی از حق به شکل ظاهری و با تعلیم آشکار اولیای الهی و وحی باشد، شیطان نیز به صورت آشکار به عده ای شبهه آموزش می دهد. و این مطلب در روایات نیز بیان شده است:

محمّد بن عيسى گفت امام عسكرى عليه السّلام بدون سابقه قبلى نامه‏اى برايم نوشت به اين مضمون: خدا لعنت كند قاسم يقطينى و علي بن حسكه قمى را، شيطان براى او متمثل مى‏شد و به او اين حرف‏هاى مزخرف و فريبنده را وحى مي­كرد. (رجال الکشی، ص ۵۱۸، ح ۹۹۶)

 

 

نظرات