آیا اسلام زن ستیز است؟

زنان در طول تاریخ محرومیت ها و ظلم های بسیاری را تحمل کرده اند.

گاه زن را در شمار حیوانات محسوب نموده و وجود او را برای خدمت به مرد محسوب کرده اند که باید مثل حیوان اهلی نگهداری شود. و بیشترین بهره کشی از او در کار منزل و کشاورزی و دامداری برده شود.

گاه به عنوان کالا و مال پنداشته اند که پس از مرگ، به عنوان بخشی از ارث به وارث رسیده است. یا شبی به دیگری قرض داده اند یا در قبال بدهی شان، به دیگری واگذار کرده اند.

گاه بدون کوچکترین توجه به خواست او به همسری دیگری درآورده اند. یا به عنوان کالایی برای همسری فروخته شده اند.

گاه آنان را به عنوان قربانی و برای دفع بلایا سربریده اند و تقدیم بت ها کرده اند. یا آنکه گوشت آنها را خورده اند.

گاه به خاطر خصوصیات فیزیکی مثل دوران عادت ماهانه، محکوم به ترک خانه و ماندن در طویله و ... شده اند.

گاه مسلوب الاختیار حق هیچ گونه معامله یا داشتن مالی نداشته اند. و هیچ بهره ای از ارث  نداشته اند.

گاه به همراه شوهران مرده شان با آن ها دفن شده اند یا سوزانده شده اند.

گاه به عنوان جنس دردسر آفرین، زنده به گور شده اند.

و ... (تفسیر المیزان، ج ۲، ص ۳۹۳ تا ۴۱۸ بحث نسبتا کاملی در این باره نموده است.)

البته این ظلم ها در حق تمام زنان نبوده است و مثلا اندک زنانی به خاطر انتساب به شاه جایگاه خوبی پیدا می کردند. اما عموم زنان با این ظلم ها مواجه بودند. که ریشه این نوع نگاه به آنها نیز در جنسیت شان بوده است. یعنی فارغ از ظلم هایی که بشر به خاطر زورگویی اربابان دیده است، زنان به خاطر زن بودن، مشمول شرایط خاصی می شدند.

همچنین باید به این نکته توجه کرد که تمام این اجحاف ها و ظلم ها به پایان نرسیده است. بلکه در بعضی موارد صرفا شکل و شمایل جدید و امروزی به خود گرفته است. اگر دیروز دختران را زنده به گور می کردند، امروز در بعضی فرهنگ جنین آنان را  سقط می کنند. کما اینکه در بعضی فرهنگ ها زن را کالایی بیش نمی دانند. و همچنان زن به عنوان نیروی کار ارزان استثمار می شود، یا  آمار بردگان جنسی، صنعت پورنوگرافی، تجاوز به عنف و ... می تواند وضعیت ناروای زنان در حال حاضر را هم به تصویر بکشد.

حال اسلام در میان تمام این دیدگاه ها، دیدگاهی غیر متاثر از محیط ارائه نموده است. از یک سو اشتراکات کاملی بین زن و مرد به رسمیت شناخته است:

۱. جنسیت سبب برتری انسانی نیست. و تفاوتی بین زن و مرد در اصل انسانیت وجود ندارد. (حجرات ۱۳)

۲.در اعمال انسان ها، جنسیت تاثیر ندارد. (آل عمران ۱۹۵) و زن می تواند تا مرحله ای رشد کند که الگوی مردان باشد. (تحریم ۱۱)

۳. در خانواده زن و مرد باید به عنوان مکمل یکدیگر نقش آفرینی کنند. (۱۸۷ بقره) و مایه آرامش و سکونت یکدیگر باشند. (روم ۲۱)

۴. زن مالک اموال خویش است و حق معامله و ... دارد . (نساء ۴) (نساء ۱۹)

و ...

و از یک سو در کنار اشتراکات زن و مرد به خاطر اشتراک در انسانیت، افتراقاتی به خاطر افتراق در جنیست برای آنها بیان نموده است. در واقع زن یعنی انسان به علاوه خصیصه های جنسیتی، کما اینکه مرد یعنی انسان به علاوه خصیصه های جنسیتی، که این خصیصه های جنسیتی، تفاوت های روحی و جسمی مختلفی را شامل می شود. و مستلزم احکام متفاوتی خواهد بود.

از این رو اسلام در کنار حکم های کاملا مشترک، حکم های متفاوتی برای زن و مرد نیز دارد تا هر کدام از زن و مرد، با توجه به خصیصه های خود حقوق و وظایف مختص به خود را داشته باشند. و آنچه در اسلام در این بخش اصل است، برقراری توازن بین حقوق و وظایف است. تا در مقابل هر وظیفه ای حقی قرار گیرد. مثلا در مقابل نقش مادری برای زن، مرد نقش نان آوری و امنیت آفرینی را دارد. از همین رو برخی از احکام ارث و دیه و ... متفاوت می شود.

این اشتراکات و افتراقات برای رساندن زن و مرد به جایگاه شایسته خود در ضمن برقراری اجتماعی سالم است. که با تحقق آن، نه ظلم های عریان تاریخی گذشته به زن رخ خواهد داد، و نه با مساوی دانستن بی جای زن و مرد، زن را به عرصه رقابت های مردانه و انکار خصیصه های زنانه می کشانیم.

حال آنکه جنبش های فمنیستی بزرگترین مشکل زن را ایفای نقش مادری دانسته و راه رهایی زن را در نفی خصیصه های جنسیتی او می جویند. و در تمدن غربی زنان در کنار نقش هایی مثل مادری، باید نقش نان آوری و ... را هم به عهده بگیرند. و در عمل نیز مشهود است که نهاد خانواده را به فروپاشی رسانده اند.

با این اوصاف مشخص می شود  آیا دینی که در کنار دیدن اشتراکات، بزرگترین تجلیل ها را از مادر نموده، و دختر را هدیه الهی خوانده و در مقابل هر وظیفه آنها، حقی برایشان قرار داده، و زندگی با عشق را برای او به ارمغان می آورد، زن را از جایگاه خود به زیر کشیده است که زن ستیز خوانده شود.

یا تمدنی که عشق را نابود و هوسرانی را به شکل دیوانه وار  نهادینه کرده و زن را به کالا تبدیل نموده و مرد را از وظایف حمایتی خود معاف نموده و ... زن را از جایگاه خود به زیر کشانده است و باید زن ستیز خوانده شود.

طبیعتا مقایسه منسجم و همه جانبه روشن خواهد نمود که بهترین مسیر برای رسیدن زنان به جایگاه شایسته چیست.